باغ موزه نادری؛ جایی که در سفر به مشهد باید بروید.

در سفر به مشهد، درست در مرکز شهر مشهد و در نزدیکی حرم امام رضا(ع) آرامگاه یکی از شاهان ایران است که در یکی از حساس‌ترین برهه‌های تاریخی میهن‌مان با شورش افغان‌ها مقابله کرد، مرزبندی با عثمانی را سامان بخشید و حتی کشورگشایی کرد. نادرشاه افشار آخرین کشورگشای خاورمیانه که با لشگری عظیم هند را تصرف کرد. آرامگاه نادرشاه که به باغ موزه نادری مشهور است، یکی از مکان‌های دیدنی در مرکز شهر مشهد است. در ادامه تاریخچه و راه های دسترسی به این اثر ملی را بررسی میکنیم.

تاریخچۀ باغ موزه نادری مشهد

نادرشاه افشار در سال 1154 دستور داد تا آرامگاهی از جنس خشت و گل برای او بسازند، محل این آرامگاه روبروی حرم قرار داشت. همانطور که می‌دانید نادرشاه در سال‌های آخر زندگی خود فردی بسیار تندخو و عصبی مزاج شده بود که همه از جمله نزدیکانش از خشم او هراس داشتند. این رفتار او باعث شد که اطرافیانش کینه‌ای سخت از او به دل بگیرند.

نادرشاه توسط سران قاجار و سران افشار در چادر خودش به قتل رسید و ایران دچار هرج و مرجی شد که در زمان حکومت نادرشاه از آن خبری نبود. تمامی فرزندان نادر به غیر از یک نوه او به قتل رسیدند تا ادعایی برای فرمانروایی نداشته باشند. پس از قتلِ نادرشاه، پیکرش به مشهد منتقل و در آرامگاهی که خودش پیشتر ساخته بود، دفن شد.

ساختمانِ آن شامل یک ایوان و چهار اتاقِ کوچک و دو راهرو در دو طرفِ ایوان بود که قبر در وسط قرار داشت. وسعتِ ساختمان ۵۴۵ مترمربع و در میان باغی زیبا واقع شده بود. زمین‌های اطراف این بنا پس از خاک‌سپاری نادر توسط اطرافیانش فروخته شد و بنای آرامگاه به مرور رو به ویرانی رفت. آقا محمدخان قاجار هم که دل خوشی از نادرشاه نداشت، دستور داد که آرامگاه وی را کامل تخریب کنند و استخوان‌های نادرشاه را به تهران بیاورند. سال‌ها گذشت تا اینکه در سال 1294 لایحه‌ای با حمایت تیمورتاش و محمدتقی بهار تصویب شد که بنای آرامگاه او توسط قوام السلطنه والی خراسان بازسازی گردد.

قوام استخوان‌های نادر را به مشهد برد و آرامگاهی برای این پادشاه پرآوازه ساخت. مکان آرامگاه ساخته شده، درخور نادرشاه افشار نبود، از همین رو طی سال‌های 1336 تا 1342 با حمایت انجمن آثار ملی ایران، هوشنگ سیحون بنای فعلی آرامگاه نادر را ساخت. مجسمه‌ای از نادرشاه در باغ موزه نادری قرار دارد که توسط مجسمه ساز بزرگ ایرانی ابوالحسن صدیقی طراحی و ساخته شده است.

در باغ نادری مشهد با چه چیزی مواجه می‌شویم؟

به محض ورود به محوطه باغ موزه نادری مشهد مجسمه‌ای برنزی از نادرشاه که به همراه تنی چند از یارانش در بلندی قرار گرفته چشمان شما را شیفتۀ شکوه و اقتدارش می‌کند. جالب است بدانید این مجسمه فلزی بیش از 14هزار کیلوگرم وزن دارد.

هوشنگ سیحون معمار برجسته ایرانی که بنای اصلی آرامگاه را طراحی و اجرا کرده است. در دفتر خود برای شروع کار این چنین نوشته است:

“در مردادماه ۱۳۳۴ نامه انجمن آثار ملی دایر بر طرح نقشه برای آرامگاه نادرشاه در مشهد به من رسید. ضمن مطالعه دقیق سرگذشت نادر به چند مطلب آگاهی یافتم” وی در ادامه آورده است که اگر نادر نبود شاید دیگر ایرانی درکار نبود؛ زیرا از یک طرف افغان ها ایران را اشغال کرده بودند، از طرف دیگر عثمانی ها در تدارک اشغال قسمت‌هایی از ایران مخصوصا شمال بودند و سایر اجانب نیز چشم طمع نسبت به قسمت های دیگر دوخته بودند که نادر همه را تار و مارکرد و فراری داد. دیگر اینکه سرداری به عظمت نادر در تاریخ ما کمتر یافت می‌شود.
بطوری که در سایر تاریخ ها گفته شده در طول زمان های گذشته فقط سه سردار توانسته اند از معبر یا تنگ خیبر فاتحانه عبور کنند: اسکندر، چنگیز و نادر. و نیز در می یابیم که این سردار بزرگ در تمام جنگ‌ها کمتر در موضع دفاعی قرارداشته و بیشتر در حال حمله و هجوم بوده است. به تشریفات سلطنتی و زرق و برق معمول شاهی علاقه ای نداشته و در سادگی در میدان نبرد در چادر یا در جوار سربازان به سر می‌برده است. با این مشخصات باید بنایی برپا کنیم که از هر جهت خود نادر باشد.

در نامه‌ای که انجمن ملی آثار برای هوشنگ سیحون فرستاده بود، مقرر شده بود که سازه از سه قسمت اصلی قبر نادرشاه، موزه ادوات و وسایل نادری و موزه ادوات جنگی ما قبل نادر درست شود.

هوشنگ سیحون بنای آرامگاه را طوری طراحی کرده که انگار نادرشاه در هنگامۀ جنگ و درحال پیشروی است. بنای اصلی سازه از سنگ سخت گرانیت ساخته شده است.  طرح کلی بنای آرامگاه یک شش ضلعی است که به صورت یک چادر یا خیمه درآمده و تداعی کنندۀ محل کشته شدن نادر به دست عادل شاه و یارانش است.

چطور به باغ موزه نادری برویم؟

برای دسترسی به باغ موزه نادری و لذت دیدن این اثر تاریخی، معماری و البته ملی، نیازی نیست مسافت زیادی را طی کنید، کافیست حرم امام رضا را بلد باشید؛ چند متر جلوتر از حرم، باغ موزه نادری را می توانید ببینید. اگر با مترو، اتوبوس یا تاکسی قصد بازدید دارید، کافیست خودتان را به ایستگاه شهدا برسانید و چندقدم تا چهارراه شهدا پیاده روی کنید.

ساعت کاری باغ موزه نادری مشهد

در تمامی روزهای سال  از ساعت 8 صبح تا 5 عصر، با پرداخت مبلغی به عنوان ورودی میتوانید از این جاذبه به مدت 1ساعت از بخش های مختلف آن دیدن کنید. دقت داشته باشید این موزه فقط در روز اول فروردین و ایام سوگواری که تعطیل رسمی هستند، بسته است.

اگر راهی سفر به مشهد هستید، سریعترین و البته ارزانترین راه سفر، خرید بلیط هواپیما مشهد، از پته است. کافیست مبدا و تاریخ مد نطرتان برای سفر را وارد و مناسب ترین بلیط با نیازتان را انتخاب کنید.