ایاصوفیه استانبول؛ جواهری در دل دنیای اسلام

ایاصوفیه استانبول ترکیه، نگین درخشانی است که بر انگشتر زیبای استانبول می‌درخشد و توجه گردشگران را به خود جلب می ‌کند. اگر درباره جاذبه‌ های گردشگری استانبول شنیده باشید، حتماً می‌ دانید که این مسجد تاریخی و زیبا اسرار بی ‌نظیری را در دل خود نهفته دارد.

ایاصوفیه استانبول کجاست؟

یکی از مهم ترین جاذبه ‌های دیدنی استانبول که در طول سفر خود به این شهر تاریخی نیمه اروپایی باید حتماً از آن دیدن کنید، مسجد و موزه ایاصوفیه استانبول است. این بنای تاریخی که از دوران امپراتوری بیزانس به جا مانده یکی از باشکوه ‌ترین و منحصر به فرد ترین کلیسا های شهر استانبول است.

در مورد ایاصوفیه بیشتر بدانید:

اگرچه امروزه این بنای تاریخی با نام مسجد ایاصوفیه شناخته می ‌شود، اما در گذشته یک کلیسای بسیار باشکوه و مهم بوده است. این مسجد تاریخی در منطقه سلطان احمد و در بخش اروپایی استانبول قرار دارد. کاخ توپکاپی نیز در نزدیکی مسجد ایاصوفیه قرار گرفته است. بنابراین اگر می‌ خواهید بدانید آدرس مسجد ایاصوفیه در استانبول کجاست، باید به بخش اروپایی بروید.

این مسجد تاریخی تا میدان تقسیم ۵ کیلومتر فاصله دارد و امکان دسترسی به آن به راحتی از مرکز شهر استانبول وجود دارد. چند ایستگاه اتوبوس، تراموا و مترو نیز در منطقه سلطان احمد قرار دارند که گردشگران می‌ توانند برای دسترسی به مسجد ایاصوفیه، کاخ توپکاپی و مسجد سلطان احمد از آن ها استفاده کنند. گذشته از این ‌ها خط تاکسی ویژه نیز برای استفاده گردشگران وجود دارد.

تاریخچه مسجد ایاصوفیه استانبول

مسجد ایاصوفیه تاریخ پرفراز و نشیبی داشته و راز های زیادی را از دوران حکومت مسلمانان و مسیحیان در حافظه تاریخی خود ثبت کرده است. این مسجد که در سال ۳۶۰ میلادی ساخته شده، در ابتدا به عنوان کلیسای اعظم رومیان شناخته می ‌شد. در آن دوران برای برگزاری مراسم ‌های مهمی چون تاجگذاری از این کلیسا استفاده می ‌شد. به خاطر اهمیت سیاسی و مذهبی این کلیسا در سال ۵۳۰ میلادی مورد بازسازی قرار گرفت و تزیینات داخلی آن با شکوه‌ تر از قبل شد.

این کلیسا به همان صورت باقی ماند تا زمانی که عثمانی ‌های مسلمان در سال ۱۴۵۳ میلادی، حاکم شهر استانبول شدند. از آن زمان به بعد کاربری این کلیسا تغییر پیدا کرد و برای آن مناره منبر و محراب ساخته شد. در دوران عثمانی، تزیینات و نماد های اسلامی نیز در این مسجد به کار گرفته شد. تا زمان حکومت آتاتورک و قرن بیستم، همچنان به عنوان یک مسجد از آن استفاده می ‌شد تا اینکه تبدیل به موزه شد و برای بازدید عموم بازگشایی شد. اما مجدداً در سال ۲۰۲۰، دولت ترکیه کاربری این موزه را به مسجد تغییر داد.

تمام این تغییرات هیچ چیزی از ارزش این کلیسا، مسجد یا موزه تاریخی کم نکرده است و همچنان این بنا جذاب ‌تر از گذشته در معرض دید گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ قرار دارد.

معماری مسجد ایاصوفیه استانبول

معماری مسجد ایاصوفیه استانبول ترکیبی از معماری اسلامی و معماری رومی است. اولین معماران این مسجد اسیدروسمیلوتوسی و آنتیموسترانسی بودند. در زمان تأسیس این کلیسا عرض کلیسا ۷۰ متر و طول آن ۱۰۰ متر بود و در مرکز این کلیسا گنبدی بلند قرار داشت که ارتفاع آن حدود 56 متر بود.

پس از به حکومت رسیدن عثمانی ‌ها، علاوه بر گنبد، نماد های اسلامی مانند مناره نیز به این کلیسا اضافه شد و کاملاً ظاهری شبیه مسجد پیدا کرد. در حال حاضر عمق گنبد این مسجد ۱۸ متر است و ارتفاع آن تا زمین ۵۶ متر می ‌باشد.

معرفی ایاصوفیه استانبول و بخش ‌های مختلف آن

تاریخچه و معماری مسجد ایاصوفیه به قدری شگفت انگیز است که برای همه گردشگران جذاب است. اما جذاب ‌تر از همه این ‌ها بخش ‌های مختلف این کلیسا یا مسجد است که در هر گوشه‌ اش هنر و خلاقیت موج می ‌زند. اگر بخواهیم برای افرادی که تاکنون به این مسجد نرفته ‌اند، بخش ‌های مختلف را توصیف کنیم، باید به صورت جداگانه هر بخش را معرفی کنیم.

محراب مسجد ایاصوفیه

محراب این مسجد در بخش جنوب شرقی ساختمان قرار گرفته است. بالای محراب با طراحی خورشید و ستاره جلب توجه می ‌کند. ظرافت به کار رفته برای نقاشی ‌ها و طرح ‌های محراب به قدری جذاب است که گردشگران تا مدت زیادی می‌ توانند به تماشای آن بپردازند. این آثار هنری که با استفاده از ورقه‌ های طلا ساخته شده ‌اند، یادگاری از زمان پادشاهان عثمانی، سلطان سلیمان و ابراهیم پاشا می ‌باشند.

منبر مسجد ایاصوفیه

یکی دیگر از مهم ‌ترین بخش ‌های این مسجد، منبر بلند آن است که با استفاده از سنگ ‌های مرمر ساخته شده است. ظرافت این منبر و تزییناتی که برای ساخت آن به کار رفته، واقعاً حیرت انگیز است. این قسمت از مسجد نیز یادگاری از سلطان مراد سوم، پادشاه عثمانی است که در قرن شانزدهم زندگی می ‌کرد.

گنبد مسجد ایاصوفیه

گنبد این مسجد به دلیل اینکه در زمان تأسیس آن نیز وجود داشته، هنوز هم عظمت اولیه خود را حفظ کرده است. این گنبد دایره ‌ای شکل که برای ساخت آن از آجر، سنگ و سنگ مرمر استفاده شده، پس از گذشت قرن ‌ها همچنان پابرجا باقی مانده است. البته در طول سال ‌های متمادی بر اثر زلزله‌ های سهمگین استانبول، سقف آن تخریب شده و مجدداً مورد بازسازی قرار گرفته است.

کاشی کاری مسجد ایاصوفیه

یکی از زیباترین قسمت ‌های معماری این مسجد، موزاییک ‌ها و کاشی‌کاری ‌های زیبایی است که در سراسر آن به کار رفته است. این کاشی کاری‌ ها که هم مربوط به معماران مسیحی و هم مربوط به معماران اسلامی می ‌شود، علاوه بر نشان دادن شمایل حضرت مسیح و حضرت مریم، دارای رنگ‌ ها و طرح‌ های اسلامی هستند که روی آن ها آیات قرآن نوشته شده است. کاشی‌کاری ‌های این مسجد نشان از اتحاد بین ادیان مختلف در طول قرن‌ های گذشته دارد.

 جایگاه اذان

در زمان حکومت عثمانی‌ ها که این کلیسای قدیمی به مسجد تبدیل شد، چهار بخش ویژه برای مؤذنه مسجد در نظر گرفته شده است که دارای طراحی‌ های بی ‌نظیری هستند.

اتاق سلطان

پادشاهان عثمانی در زمان اعیاد مذهبی و برگزاری مناسبت‌ های مختلف به این مسجد می ‌آمدند و در اتاق مخصوص به خود مشغول به عبادت می ‌شدند. این اتاق که برای اقامت خصوصی سلطان بوده، دارای تزیینات ویژه است و سقف آن پوشیده از طرح و نقش ‌های گل و گیاه است. برای ساخت اتاق نیز از سنگ مرمر و قاب های طلاکاری استفاده شده است.

مناره‌ های مسجد

ایاصوفیه دارای ۴ مناره است که ارتفاع آن ها حدود ۶۰ متر است. تزیینات این مناره ‌ها ترکیبی از معماری اسلامی و مدرن است.

باب همایون

درب ورودی مسجد که محل عبور و مرور پادشاهان بوده به عنوان درب همایون شناخته می ‌شود و ارتفاعی حدود ۷ متر دارد. این درب که از جنس چوب بلوط ساخته شده در یک قاب برنزی تعبیه شده است و دارای ابهت خاصی است.

درب مرمرین

یکی دیگر از درب‌ های ورودی مسجد ایاصوفیه که اشراف و مقامات آن دوران برای عبور و مرور از آن استفاده می ‌کردند، درب مرمرین است. نماد های حکاکی شده روی این درب نشان از بهشت و جهنم دارد.

درب زیبا

احتمالاً تا الان متوجه شده ‌اید که درب ورود و خروج اعیان، اشراف و پادشاهان از افراد معمولی جدا بوده است. به همین خاطر این کلیسا یا مسجد قدیمی دارای درب ‌های مختلفی است. درب زیبا نیز که نسبت به سایر درب‌ های این کلیسا قدمت بیشتری دارد در سال ۸۳۸ میلادی از یکی از معابد رومیان جدا شده و به مسجد ایاصوفیه آورده شده است.

امفالیون

در یکی از قسمت‌ های مسجد ایاصوفیه دایره‌ های بسیار سحرآمیزی قرار گرفته ‌اند که گردشگران نمی ‌توانند روی آن ها قدم بزنند. در این قسمت پادشاهان گذشته تاجگذاری می ‌کردند. رنگ دایره ‌ها و سنگ‌ های به کار رفته برای ساخت آن ها متفاوت است.

آبخوری‌ های مسجد ایاصوفیه

در این مسجد بزرگ مجموعه‌ای از چند آبخوری قرار گرفته که در قرن هجدهم و هفدهم میلادی ساخته شده ‌اند. البته بخش آبخوری سلطنتی برای پادشاهان عثمانی و اشراف جدا بوده است و طراحی این قسمت با طاق ‌های مقرنس و نقش و نگار اسلامی دیده می ‌شود. این آبخوری‌ ها دارای شیر های آبی هستند که از برنز ساخته شده ‌اند و آیه ‌ای از قرآن در بالای این آبخوری ‌ها به چشم می‌ خورد.

ستون آرزو مسجد ایاصوفیه

در قسمت غربی این مسجد یک ستون قرار گرفته که بخش پایینی آن با ورق برنز پوشانده شده است. در میان این ورقه برنزی، یک دایره طلایی رنگ وجود دارد که مردم معتقدند قدرت شفابخشی و ماورایی دارد. به همین خاطر افرادی که می‌ خواهند به آرزوی خود برسند، دستشان را روی این دایره طلایی رنگ می ‌گذارند و از صمیم قلب آرزو می‌ کنند.

مقبره بزرگان در مسجد ایاصوفیه

علاوه بر سنگ قبر انریکودونالدو که حاکم شهر ونیز بوده و به صورت نمادین در این مسجد قرار گرفته، مقبره‌ های بسیاری نیز در این مسجد می ‌توانید ببینید. مقبره پادشاهان عثمانی و همسران آن ها مانند سلطان سلیم دوم، سلطان محمد سوم، سلطان مصطفی اول و … در این مسجد قرار گرفته است و دارای تزیینات منحصر به فردی هستند.

نکات مهم برای بازدید از مسجد ایاصوفیه

درباره مسجد ایاصوفیه حقایق بسیار جالبی وجود دارد که بد نیست آن ها را بدانید.

• تنها ساختمانی که در طول قرن ‌های مختلف هم توسط مسیحیان و هم مسلمانان مورد استفاده قرار گرفته، مسجد ایاصوفیه است.
• این مسجد برای گردشگران قابل بازدید است، اما افرادی که می‌ خواهند به داخل مسجد بروند باید حتماً پوشش مناسب داشته باشند. بنابراین خانم‌ ها و آقایان باید با لباس‌ های مناسب آستین بلند و پوشیده از این مسجد دیدن کنند.
•  اگر مجوز عکاسی نداشته باشید، نمی ‌توانید در این مسجد عکاسی کنید. البته در بعضی از بخش‌ ها اجازه عکاسی به گردشگران داده می ‌شود.
• افسانه ‌های عجیبی هم درباره این مسجد گفته می ‌شود که برای گردشگران جالب است. برخی معتقدند که تونل‌ های بسیار طولانی از زیر این مسجد تا جزیره پرنس کشیده شده است. اما به دلیل اینکه میراث فرهنگی و وزارت فرهنگ ترکیه نمی‌ خواستند آسیبی به این بنا برسد، جستجویی برای اثبات این حدس و گمان ‌ها انجام ندادند.
• قیمت بلیط ایاصوفیه استانبول برای کودکان و بزرگسالان متفاوت است. یعنی کودکان زیر ۱۲ سال می ‌توانند به صورت رایگان از این موزه و مسجد دیدن کنند.
•  بهترین زمان بازدید از مسجد ایاصوفیه در فصل‌ های کم سفر است. از آنجا که اغلب گردشگران در سفر خود به استانبول حتماً از این مسجد و موزه دیدن می ‌کنند در فصل‌ هایی مانند تابستان، بهار و پاییز که اوج گردشگری است، هزینه سفر به استانبول و دیدن جاذبه ‌های گردشگری نیز افزایش پیدا می ‌کند.

هتل ‌های نزدیک مسجد ایاصوفیه استانبول

در اطراف جاذبه‌ های گردشگری همیشه هتل‌ ها و رستوران‌ های متعددی وجود دارند تا گردشگران بتوانند برای اقامت و استراحت از آن ها استفاده کنند. در این بخش به نزدیک ‌ترین هتل ‌ها و رستوران‌ های اطراف مسجد ایاصوفیه اشاره می ‌کنیم.

• هتل سلطان هیل
• هتل بوتیک سنت صوفیا
• هتل صبا استانبول
• هتل اورینت اکسپرس
• هتل بست وسترنامپریال پالاس
• رستوران لکرتراس
• رستوران استانبول ترکیش
• کافه رستوران یا کاموز تراس
•  رستوران دریایی فیش هوم آخیرکاپی
• کافه رستوران وست تاون
• کافه رستوران شیوا

جاذبه‌ های گردشگری نزدیک ایاصوفیه

جاذبه ‌های دیدنی بسیار مهمی در نزدیکی این مسجد قرار گرفته اند که هنگام بازدید از مسجد و منطقه سلطان احمد می‌ توانید از آن ها هم دیدن کنید. اکثر این جاذبه‌ ها در نزدیکی مسجد ایاصوفیه هستند و یا نهایتاً دو کیلومتر با آن فاصله دارند. این مراکز دیدنی عبارت‌اند از:

• مسجد سلطان احمد
• کاخ توپکاپی
• آب انبار باسیلیکا
• حمام خرم سلطان
• برج گالاتا
• موزه باستان شناسی استانبول

چگونه به مسجد ایاصوفیه برویم؟

مسجد ایاصوفیه در منطقه سلطان احمد قرار دارد. بنابراین اگر قصد دارید از این مسجد دیدن کنید، می ‌توانید به این محله بروید و پس از رسیدن به میدان ایاصوفیه، خیلی راحت مسجد بزرگ و زیبای ایاصوفیه را پیدا کنید.

مسیر های دسترسی به این مسجد از طریق اتوبوس، تاکسی، مترو و تراموا وجود دارند و خیلی راحت می ‌توانید آن را در استانبول پیدا کنید. ساعت بازدید از این جاذبه گردشگری نیز در فصل بهار و تابستان از 9 صبح تا 19 عصر است. در پاییز و زمستان گردشگران می ‌توانند از ساعت 9 صبح تا 17 بعد از ظهر برای دیدن این مسجد به منطقه سلطان احمد بروند.

کلام آخر

سفر به استانبول قطعاً یک سفر هیجان انگیز و فراموش نشدنی است. با توجه به اینکه جاذبه ‌های دیدنی معروفی چون مسجد ایاصوفیه در این شهر قرار دارند، گردشگران می ‌توانند در گوشه و کنار این شهر تاریخی بنا هایی را ببینند که خودشان به تنهایی گویای روایت‌ های تاریخی مهمی هستند و برای گردشگران جذابیت زیادی دارند.