مبینا قراباغی وقتی حرف از سفر به گیلان می‌شود، ذهن خیلی‌ها مستقیم می‌رود سراغ رشت، انزلی یا ماسال و ماسوله؛ اما درست چند کیلومتر آن‌سوتر، شهری کم‌ادعاتر یا بهتر است بگوییم کمترشناخته‌شده، خودش را در دل شالیزارها و مهی غلیظ پنهان کرده؛ خمام. شهری که اگر یک‌بار گذرتان به آن بیفتد، احتمالا بارها و بارها دلتان برایش تنگ می‌شود. اینجا روستاهایی هست که انگار از درون یک بوم‌رنگ نقاشی بیرون آمده‌اند. جنگلی مثل فتاتو که اگر یک‌بار صبح زود در مهش قدم بزنید، تا مدت‌ها حال‌تان عوض می‌شود. از بازار شلوغ و زنده یکشنبه‌ها تا آرامش خاص باغ چوکام، از آلاچیق‌های درختی روستای دهنه‌سر شیجان تا ساحل زیبای جفرود، خمام انگار همه شگفتی‌ها را یک‌جا جمع کرده است. در ادامه این مقاله، با همه این جاهای دیدنی خمام بیشتر آشنا خواهید شد.
معرفی شهر خمام
شهر خمام، یکی از شهرهای شمالی استان گیلان، در فاصله ۷ کیلومتری شمال رشت و ۱۳ کیلومتری بندر انزلی واقع شده است. این شهر در سال ۱۳۹۹ شمسی با جدا شدن از شهرستان رشت، به شهرستانی مستقل تبدیل شد. نام «خمام» به باور برخی از واژه گیلکی «خو مام» به‌معنای «سرزمین من» برگرفته شده است. این منطقه با مساحتی حدود ۱۶۰ کیلومتر مربع، در ناحیه‌ای جلگه‌ای و هموار قرار دارد و به‌دلیل نزدیکی به دریای خزر و تالاب انزلی، از آب‌وهوایی معتدل و بسی مرطوب برخوردار است. ضمنا شاید لازم باشد تا این را هم بدانید که خمام با جمعیتی بالغ بر ۵۴ هزار نفر، به‌عنوان یکی از مراکز مهم کشاورزی و فرهنگی در منطقه شناخته می‌شود. رودخانه‌های کوچک و بزرگ در این منطقه جریان دارند که به سرسبزی و زنده‌تر شدن طبیعت آن کمک می‌کنند.
حال که با شهر خمام تا حدودی آشنا شدید، وقت آن رسیده تا به معرفی جاهای دیدنی آن بپردازیم؛ چرا که جاذبه‌های گردشگری، بخش جدایی‌ناپذیر هر سفری به‌شمار می‌روند.
روستای جیرسر باقرخاله
روستای جیرسر باقرخاله از توابع دهستان چوکام در شهرستان خمام است که در ۱۷ کیلومتری شهر رشت و حدود ۲۸ کیلومتری بندر انزلی قرار دارد. واژه «جیرسر» در زبان گیلکی به‌معنای «پایین‌دست» است و موقعیت جغرافیایی روستا را توصیف می‌کند. این روستا با طبیعت سرسبزی که دارد، شالیزارهای وسیع و آن چشم‌اندازهای طبیعی شگرف، به یکی از نقاط جذاب گردشگری استان گیلان تبدیل شده است. مرکز اکوتوریستی جیرسر باقرخاله با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (JICA) به‌عنوان پایلوت توسعه گردشگری روستایی طراحی شده و امکاناتی چون مسیرهای طبیعت‌گردی، محوطه‌های پرنده‌نگری و فعالیت‌هایی مانند قایق‌سواری و کایاک‌سواری را فراهم کرده است.
در فصل زمستان، تالاب‌های اطراف روستا میزبان پرندگان مهاجرند که فرصتی ویژه برای علاقه‌مندان به حیات‌وحش و عکاسی ایجاد می‌کنند. ضمنا توجه داشته باشید که ساختمان دوطبقه‌ای در ابتدای روستا با معماری بومی، به معرفی و فروش محصولات محلی اختصاص دارد.
آدرس روستای جیرسر باقرخاله: استان گیلان، شهرستان رشت، بخش خمام، جاده پیربازار به خمام، روستای جیرسر باقرخاله، مرکز اکوتوریستی جیرسر باقرخاله
مرداب دهنه سر شیجان
مرداب دهنه‌سر شیجان، واقع در روستای دهنه‌سر شیجان از توابع شهرستان خمام در استان گیلان، یکی از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری این منطقه به‌شمار می‌رود. این مرداب با مساحتی حدود ۱,۰۰۰ هکتار، زیستگاه مناسبی برای پرندگان مهاجر و آبچر مانند قو، اردک، غاز و چنگر در فصل‌های سرد سال است. علاوه‌براین، گل‌های نیلوفر آبی سطح مرداب را پوشانده و مناظر زیبایی را ایجاد می‌کنند. فعالیت‌هایی همچون قایق‌سواری، ماهیگیری و پرنده‌نگری در این منطقه در میان نیلوفرهای آبی لذت‌بخش خواهد بود. از دیگر جاذبه‌های نزدیک به مرداب دهنه‌سر شیجان می‌توان به آلاچیق‌های درختی، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و عمارت تاریخی چوکام اشاره کرد.
آدرس مرداب دهنه‌سر شیجان: استان گیلان، شهرستان خمام، روستای دهنه‌سر شیجان، در فاصله ۹ کیلومتری شهر خمام و ۱۱ کیلومتری بندر انزلی
باغ چوکام رشت
در فاصله حدود ۱۵ کیلومتری از رشت، در روستای چوکام از بخش خمام، باغ و عمارت تاریخی چوکام قرار دارد؛ اثری برجای‌مانده از دوران قاجار که در سال ۱۳۸۴ شمسی با شماره ۱۳۲۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این باغ با مساحتی نزدیک به ۴۲٬۰۰۰ متر مربع، درختان کهنسالی دارد که برخی از آن‌ها به ارتفاع ۵۰ متر می‌رسند، و رودخانه‌ای در سه جبهه آن جریان دارد، که محیطی روح‌نواز و آرامش‌بخش برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. عمارت دو طبقه این باغ، با دیوارهای آجری ضخیم، ایوان‌های چوبی و سقف سفال‌پوش، نمونه‌ای از معماری اصیل گیلانی است.
گویا این بنا ابتدا متعلق به ناصرالملک، نایب‌السلطنه احمدشاه قاجار بوده و سپس به فرزندش حسین‌علی‌خان قراگوزلو واگذار شده است. ساخت این عمارت با همکاری تیمورتاش، حاکم وقت گیلان، در حدود سال‌های ۱۲۸۸ تا ۱۲۹۰ هجری شمسی آغاز شده است. اگرچه این مکان تاریخی در گذشته محل فیلم‌برداری سریال‌هایی مانند «میرزا کوچک‌خان» بوده است، اما امروزه به‌دلیل مشکلات حقوقی و کمبود رسیدگی، بازدید عمومی از آن محدود شده است. بااین‌حال، گردشگران می‌توانند با هماهنگی قبلی با اداره میراث فرهنگی، از این باغ و عمارت دیدن کنند و از زیبایی‌های طبیعی و تاریخی آن بهره کافی ببرند.
آدرس باغ چوکام: استان گیلان، شهرستان رشت، بخش خمام، روستای چوکام، جاده خواچکین به چوکام (نبوت)، شهید برهانی
جنگل فتاتو
حال به جنگل فتاتو می‌رسیم که با وسعتی حدود ۳۰۰ هکتار، در روستای فتاتو از دهستان چاپارخانه در شهرستان خمام واقع شده است. این جنگل، از آخرین بازمانده‌های توسکاستان‌های قشلاقی حاشیه دریای خزر و بخشی از جنگل‌های هیرکانی با قدمتی میلیون‌ساله محسوب می‌شود. درختان توسکای انبوه، پوشش گیاهی متراکم و مسیرهای پیاده‌روی طبیعی و متنوع، این منطقه را به گوشه‌ای از بهشت برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی تبدیل کرده است. از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این جنگل، مسیر پیاده‌روی آن است که از میان شالیزارهای برنج عبور کرده و در نهایت به ساحل دریای خزر می‌رسد. این مسیر را می‌توان فرصتی طلایی تلقی کرد که امکان مشاهده مناظر متنوع و بکر را فراهم می‌آورد.
با توجه به ثبت جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو در تیرماه ۱۳۹۸، جنگل فتاتو نیز به‌عنوان بخشی از این میراث طبیعی، تحت حفاظت قرار گرفته است. دسترسی به جنگل فتاتو از طریق جاده خمام به روستای فتاتو امکان‌پذیر است. بازدیدکنندگان می‌توانند با پارک خودرو در نزدیکی ورودی جنگل و ادامه مسیر به صورت پیاده، از زیبایی‌های این منطقه بهره‌مند شوند. توصیه می‌شود پیش از بازدید، از وضعیت مسیر و شرایط جوی منطقه اطلاع حاصل شود.
آدرس جنگل فتاتو: استان گیلان، شهرستان رشت، بخش خمام
ساحل جفرود
ساحل جفرود، در نزدیکی منطقه آزاد انزلی و در مجاورت روستای جفرود بالا از توابع خمام، یکی از سواحل جذاب و پرطرفدار استان گیلان است. این ساحل با طول تقریبی ۱/۵ کیلومتر، امکانات متنوعی برای تفریحات دریایی و ساحلی فراهم کرده است. از جمله این امکانات می‌توان به جت‌اسکی، قایق‌سواری، موتور چهارچرخ، اسب‌سواری، زمین‌های والیبال و فوتبال ساحلی اشاره کرد. همچنین، در فصل‌های گرم سال، بخش‌هایی از ساحل به‌صورت مجزا برای شنای بانوان و آقایان در نظر گرفته می‌شود. دسترسی به ساحل جفرود از طریق جاده رشت منتهی به بندر انزلی امکان‌پذیر است. پس از عبور از خمام و ورود به جاده فرعی جفرود، می‌توان به‌راحتی به این ساحل دست یافت. در اطراف ساحل، رستوران‌ها و کافه‌های متعددی وجود دارد که انواع غذاها و نوشیدنی‌های محلی را ارائه می‌دهند. ضمن اینکه امکاناتی نظیر آلاچیق‌های چوبی، پارکینگ و سرویس‌های بهداشتی برای رفاه گردشگران فراهم شده است.
آدرس ساحل جفرود: استان گیلان، شهرستان بندر انزلی، منطقه آزاد انزلی، ساحل جفرود
یکشنبه بازار خمام
یکشنبه بازار خمام، از بازارهای هفتگی پررونق استان گیلان است که هر هفته در روزهای یکشنبه در شهر خمام برگزار می‌شود. این بازار در خیابان حافظ، بین شهید رحیم‌زاده متحد و میدان شهید سلیمانی قرار دارد و از ساعات اولیه روز تا عصر یکشنبه فعال است. در این بازار، انواع محصولات کشاورزی، صنایع دستی، پوشاک، لوازم خانگی و مواد غذایی به‌صورت مستقیم توسط فروشندگان محلی عرضه می‌شود. این بازار ضمن آنکه محلی برای خرید و فروش است، به‌عنوان یک مکان اجتماعی برای دیدار و تعامل مردم منطقه نیز شناخته می‌شود. در گذشته، این بازار در جاده شیجان برگزار می‌شد، اما حدود ۷ تا ۸ سال است که به مکان فعلی منتقل شده است. نزدیکی این بازار به مراکز شهری مانند رشت و بندرانزلی، آن را به یکی از مقاصد محبوب برای گردشگران و ساکنان محلی تبدیل کرده است.
آدرس یکشنبه بازار خمام: استان گیلان، شهرستان خمام، خیابان ستوده، خیابان حافظ، بین شهید رحیم‌زاده متحد و میدان شهید سلیمانی
روستای چاپارخانه
روستای چاپارخانه، واقع در بخش مرکزی شهرستان خمام استان گیلان، با پیشینه‌ای تاریخی و فرهنگی، یکی دیگر از مقاصد جذاب برای گردشگران در شمال ایران محسوب می‌شود. این روستا در مسیر جاده رشت به بندر انزلی قرار دارد و دسترسی آسانی برای مسافران فراهم می‌کند. نام «چاپارخانه» به ایستگاه‌های پستی دوره قاجار اشاره دارد که در این منطقه برای تعویض اسب‌ها و استراحت چاپارها احداث شده بودند. تصویری تاریخی از این ایستگاه که توسط دیمیتری ایوانوویچ ارماکوف در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار ثبت شده، گواهی بر اهمیت این مکان در گذشته است.
ناگفته نماند که روستای چاپارخانه به داشتن شالیزارهای سرسبز و حاصلخیز خود معروف است. این منطقه زادگاه یوسف هاشمی، کشاورزی است که برای نخستین بار برنج هاشمی را در شمال کشور کشت کرد. همچنین، علی کاظمی، دیگر کشاورز برجسته این روستا، برنج علی‌کاظمی را معرفی کرد که هر دو نوع برنج به‌دلیل کیفیت بالا و عطر و طعم بی‌نظیرشان شناخته شده‌اند. چاپارخانه با خانه‌های چوبی سنتی و مردمانی مهمان‌نواز، فضایی باب میل گردشگران فراهم آورده است.
آدرس روستای چاپارخانه: استان گیلان، شهرستان خمام، بخش مرکزی، دهستان چاپارخانه، روستای چاپارخانه
روستای فشتکه
از اینها که بگذریم، به روستای فشتکه، واقع در شهرستان خمام استان گیلان می‌رسیم که به‌عنوان نخستین روستای ملی حصیر ایران شناخته می‌شود. این روستا در سال ۱۳۹۶ به‌دلیل فعالیت گسترده در زمینه حصیربافی، این عنوان را از سوی وزارت میراث فرهنگی دریافت کرد. فشتکه به دو بخش فشتکه اول و دوم تقسیم می‌شود و در مسیر جاده رشت-انزلی قرار دارد. حصیربافی در این منطقه با استفاده از گیاه مردابی «لی» انجام می‌شود. بیش از ۷۰۰ نفر از اهالی این روستا بدین هنر مشغول هستند و محصولات متنوعی تولید می‌کنند.
مهم آنکه این محصولات به کشورهای مختلفی از جمله آلمان، فرانسه، آمریکا و امارات متحده عربی صادر می‌شوند. در فشتکه، خیابان‌ها و کوچه‌ها به نام «حصیر» نام‌گذاری شده‌اند و موزه‌ای به نام «خانه حصیر ایران» در این روستا فعالیت می‌کند. این مهم را به خاطر بسپارید که جشنواره ملی حصیر با برنامه‌های فرهنگی و نمایش زنده حصیربافی در این روستا برگزار می‌شود.
آدرس روستای فشتکه: استان گیلان، شهرستان خمام، بزرگراه بسیج، روستای فشتکه (روستای ملی حصیر)
روستای مرزدشت
روستای مرزدشت، از توابع بخش مرکزی شهرستان خمام در استان گیلان، در فاصله حدود ۲ کیلومتری از شهر خمام و ۱۷ کیلومتری رشت واقع شده است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت این روستا ۱٬۱۴۹ نفر اعلام شده است. مرزدشت با طبیعتی سرسبز و آب‌وهوای معتدل، مقصدی مناسب برای علاقه‌مندان به گردشگری روستایی است. اقامتگاه بوم‌گردی «تلارخانه بردبار» در این روستا، با معماری سنتی و ارائه غذاهای محلی مانند میرزا قاسمی و باقالا قاتق، خاطره‌ای خوش از یک یا چند روز زندگی روستایی رقم می‌زند. از جاذبه‌های اطراف مرزدشت می‌توان به مرداب دهنه‌سر شیجان در ۱۲ کیلومتری، ساحل دریایی جفرود بالا در ۱۷ کیلومتری و کاخ موزه انزلی در ۲۴ کیلومتری اشاره کرد. بهترین زمان بازدید از مرزدشت، فصل‌های بهار و تابستان است که طبیعت منطقه در زیباترین حالت خود قرار دارد.
آدرس روستای مرزدشت: استان گیلان، شهرستان خمام، بخش مرکزی، روستای مرزدشت، در فاصله ۲ کیلومتری شهر خمام
روستای تیسیه
روستای تیسیه، واقع در دهستان کته‌سرخمام از توابع بخش مرکزی شهرستان خمام در استان گیلان، با جمعیتی بالغ بر ۱,۷۲۱ نفر بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، یکی دیگر از مقاصد گردشگری آرام و دل‌نشین در شمال ایران محسوب می‌شود. در تیسیه، امکانات اقامتی متنوعی از جمله ویلاها و سوئیت‌های مبله با امکاناتی نظیر استخر و جکوزی برای مسافران فراهم شده است. همچنین، دسترسی آسان به بازارهای محلی و جاذبه‌های طبیعی اطراف، این روستا را به گزینه‌ای مناسب برای اقامت در سفرهای کوتاه‌مدت تبدیل کرده است. با توجه به آرامش حاکم بر منطقه و امکانات در دسترس، تیسیه می‌تواند انتخابی مناسب برای گردشگرانی باشد که به دنبال تجربه‌ای متفاوت در دل طبیعت گیلان هستند.
آدرس روستای تیسیه: استان گیلان، شهرستان خمام، دهستان چوکام، روستای تیسیه
آلاچیق درختی
آلاچیق درختی یکی از جاذبه‌های گردشگری منحصربه‌فرد در روستای دهنه‌سر شیجان شهرستان خمام در استان گیلان است. این مجموعه با الهام از کارتون خاطره‌انگیز «خانواده دکتر ارنست» طراحی شده و بر روی ۲۰ درخت در سه طبقه ساخته شده است. متراژ هر آلاچیق بین ۸ تا ۱۲ متر مربع متغیر است. درختان این مجموعه در دهه ۱۹۹۰ میلادی توسط مرتضی ملایی کاشته شده‌اند و بالاترین آلاچیق در ارتفاع ۱۵ متری از سطح زمین قرار دارد. موقعیت مکانی این آلاچیق‌ها در نزدیکی مرداب دهنه‌سر شیجان، با چشم‌اندازی از نیلوفرهای آبی و پرندگان مهاجر، فضایی دل‌انگیز برای گردشگران فراهم کرده است. ضمنا شما می‌توانید در استخر این مجموعه ماهیگیری کنید و غذای خود را با ماهی تازه صید شده میل نمایید. لازم به ذکر است که این مکان علاوه‌بر جذب گردشگران داخلی، میزبان مسافرانی از کشورهای فرانسه، آمریکا، چین و بلژیک نیز بوده است.
آدرس آلاچیق درختی: استان گیلان، شهرستان خمام، روستای دهنه‌سر شیجان، آلاچیق درختی
روستای سرخشکه
روستای سرخشکه، از توابع شهرستان خمام در استان گیلان، با طبیعتی سرسبز و آرامش‌بخش، مقصدی درخور برای گردشگران به‌شمار می‌آید. این روستا با عبور رودخانه‌ای که از میان آن می‌گذرد و طراوت خاصی به محیط اطراف می‌بخشد، ضمن ارائه چشم‌اندازی زیبا از خانه‌های محلی و فضای سبز، هر آنچه شما از یک سفر یک یا چندروزه انتظار دارید را یک‌جا دارد. نزدیکی به جاذبه‌هایی مانند منطقه آزاد انزلی و پارک‌های جنگلی، دسترسی آسان به امکانات رفاهی و فاصله کم تا دریا، از ویژگی‌های برجسته این روستا است. سرخشکه با مردمانی مهمان‌نواز و محیطی تماشایی، گزینه‌ای مناسب برای اقامت و استراحت در دل طبیعت گیلان به‌شمار می‌آید.
آدرس روستای سرخشکه: استان گیلان، شهرستان خمام، روستای سرخشکه
بقعه امامزاده حسن (ع)
بقعه امامزاده حسن (ع) در شهر خمام، واقع در ۱۳ کیلومتری شمال غربی رشت، یکی از زیارتگاه‌های محبوب گیلان به‌شمار می‌رود. بر اساس شجره‌نامه موجود، این امامزاده از فرزندان امام موسی کاظم (ع) است. ساختمان قدیمی بقعه تخریب و بنای جدیدی با معماری دو طبقه احداث شده است؛ طبقه اول مخصوص آقایان و طبقه دوم ویژه بانوان است. کف حرم با موزائیک پوشیده شده و ازاره‌های دیوارها یا همان کف‌پوش‌های دیوارها با سنگ مرمر تزئین شده‌اند. سقف بقعه به صورت طاق مدور طراحی شده و گنبدی طلایی رنگ بر فراز آن قرار دارد. ضریح فلزی و مشبک بقعه، مرقد امامزاده را در بر گرفته است. ضمنا در محوطه بیرونی بقعه، گلزار شهدای خمام قرار دارد که به فضای معنوی مکان افزوده است.
آدرس بقعه امامزاده حسن (ع): استان گیلان، شهرستان خمام، خیابان امام خمینی، خیابان ابراهیم‌نژاد، خیابان فرهنگ، بقعه امامزاده حسن (ع)
سخن پایانی
خمام، با همه سادگی‌اش، برای آن‌هایی که دل‌شان می‌خواهد شمال ایران را جور دیگری تجربه کنند، مقصدی متفاوت و در دسترس است. اگر از شلوغی و تکراری شدن برخی شهرهای توریستی خسته‌اید و به‌دنبال مکانی هستید که هنوز طبیعتش بکر مانده و مردمش با روی باز پذیرای میهمانان‌اند، خمام می‌تواند پاسخ خوبی برای درخواست شما باشد. از پیاده‌روی در جنگل‌های آرام تا نشستن کنار مردابی خاموش یا خرید از بازاری پر جنب‌وجوش، اینجا ترکیبی دل‌پذیر از آرامش و زندگی جاری است. حال اگر پیش‌تر به خمام سفر کرده‌اید یا قصد دارید به‌زودی راهی آن شوید، تجربه‌ها و انتظارات خود را همین‌جا با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.