موزه های تهران | فرصت تماشای آثار ارزشمند و قدم زدن در دل تاریخ غنی ایران
مبینا قراباغی تهران، پایتخت سیاسی ایران، شهری است که گنجینه‌های تاریخی، فرهنگی و هنری فراوانی در خود جای داده است. به همین دلیل موزه‌های متنوعی برای نگهداری این آثار ایجاد شده‌اند. اگر به گذشته و ریشه‌های خود علاقه دارید، موزه ملی ایران با بیش از سه میلیون اثر از دوره‌های باستان تا اسلامی نخستین مقصد شماست. موزه جواهرات ملی ایران، با ارزشمندترین کلکسیون سنگ‌ها و زیورآلات سلطنتی، شکوه دربارهای قدیم را نشان می‌دهد و موزه هنرهای معاصر تهران یکی از معتبرترین مجموعه‌های هنر مدرن در خاورمیانه است. موزه زمان روایتگر سیر دگرگونی ساعت‌ها و موزه آبگینه و سفالینه آثار شیشه‌ای و سفالی تاریخی را در معرض دید قرار می‌دهد. حال وقت آن رسیده تا در ادامه مقاله با ما همراه شوید؛ چرا که راهنمایی جامع و جذاب برای گردشگرانی که می‌خواهند هم با موزه‌های مشهور و هم با موزه‌های کمتر شناخته‌شده تهران آشنا شوند، ترتیب داده شده است.
معروف ترین موزه های تهران
تهران، پایتخت ایران، میزبان موزه‌های برجسته‌ای است که تاریخ، فرهنگ و هنر این سرزمین را به تصویر می‌کشند. موزه ملی ایران با آثار باستانی گیرا، موزه جواهرات ملی با گنجینه‌های سلطنتی، موزه فرش و آبگینه با هنرهای سنتی ایرانی و موزه سینما و موسیقی نمونه‌ای از این موزه‌ها هستند. همچنین موزه جنگ، زمان، آزادی و باغ موزه نگارستان، آینه‌ای تمام‌نما از تاریخ و هنر معاصر ایران را ارائه می‌دهند. در ادامه مقاله با معرفی دقیق هر موزه، و به عبارتی دیگر، شما را با دنیای جذاب تاریخ و فرهنگ تهران، بیش از پیش و آنچه تصور می‌نمایید، آشنا خواهیم کرد.
موزه ملی ایران از قدیمی ترین موزه های تهران
موزه ملی ایران، با قدمتی بیش از ۸۰ سال، نخستین موزه رسمی کشور است که در میدان مشق تهران واقع شده است. این موزه در سال ۱۳۱۶ شمسی با طراحی آندره گدار، معمار فرانسوی، و همکاری معماران ایرانی عباس‌علی معمار و استاد مراد تبریزی افتتاح شد. موزه ملی ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین موزه باستان‌شناسی کشور، شامل دو بخش اصلی است:
- موزه ایران باستان
- موزه دوران اسلامی
مجموعه آثار این موزه بیش از ۳۰۰ هزار شیء از دوران پارینه‌سنگی تا دوران اسلامی را در بر می‌گیرد. آثار موجود در موزه ایران باستان شامل اشیاء پیش از تاریخ و تاریخی ایران تا پایان دوران ساسانی است، در حالی که موزه دوران اسلامی به نمایش آثار باستان‌شناسی و هنر دوران اسلامی ایران اختصاص دارد. ضمنا خرید بلیط تا حدود ۴۵ دقیقه قبل از پایان سرویس انجام می‌شود.
ساعات بازدید: روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۰۹:۰۰–۱۷:۰۰؛ روزهای پنج‌شنبه و جمعه از ساعت ۰۹:۰۰–۱۸:۰۰
آدرس موزه ملی ایران: تهران، خیابان امام خمینی، ابتدای خیابان سی تیر، خیابان پروفسور رولن، پلاک شماره یک
موزه جواهرات ملی ایران
موزه جواهرات ملی ایران، واقع در زیرزمین ساختمان بانک مرکزی در خیابان فردوسی تهران، گنجینه‌ای بی‌نظیر از جواهرات سلطنتی است که تاریخ ایران را درخشان‌تر می‌سازد. این مجموعه، که به‌عنوان پشتوانه اسکناس‌های ملی نیز استفاده می‌شود، شامل آثار ارزشمندی از دوران صفویه تا پهلوی است. از جمله جواهرات شاخص این موزه می‌توان به «الماس دریای نور»، «تاج کیانی»، «تخت نادری» و «کره جواهرنشان» اشاره کرد. لازم به ذکر است که بازدیدکنندگان زیر ۱۲ سال مجاز به ورود نیستند و عکسبرداری در داخل موزه ممنوع است. توجه داشته باشید که موزه جواهرات ملی ایران در روزهای چهارشنبه تا جمعه تعطیل است.
ساعات بازدید: روزهای شنبه تا سه‌شنبه از ساعت ۱۳:۰۰–۱۵:۳۰ (برخی منابع ذکر می‌کنند بلیت‌فروشی تا حدی قبل از پایان زمان)
آدرس موزه جواهرات ملی ایران: تهران، خیابان فردوسی، ساختمان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (خزانه جواهرات ملی)
موزه هنرهای معاصر تهران
موزه هنرهای معاصر تهران، با گنجینه‌ای بی‌نظیر از آثار هنری مدرن و معاصر ایران و جهان، در خیابان کارگر شمالی، جنب پارک لاله واقع شده است. این موزه در سال ۱۳۵۶ شمسی به‌همت فرح پهلوی و طراحی کامران دیبا، معمار برجسته ایرانی و پسرعموی فرح پهلوی، تاسیس شد. ساختمان موزه با الهام از بادگیرهای کویری ایران و در سبک معماری مدرن طراحی شده است. در این مجموعه، بیش از ۴,۰۰۰ اثر از هنرمندان برجسته داخلی و بین‌المللی نگهداری می‌شود که ارزش مجموعی آن‌ها حدود ۲/۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. آثاری از هنرمندانی چون پیکاسو، اندی وارهول، سالوادور دالی و مارک شاگال در این موزه به نمایش درآمده است. موزه هنرهای معاصر تهران در روزهای دوشنبه تعطیل می‌باشد.
ساعات بازدید: نیمه اول سال از ساعت ۱۰:۰۰–۱۹:۰۰ و در نیمه دوم سال از ساعت ۱۰:۰۰–۱۸:۰۰
آدرس موزه هنرهای معاصر: تهران، خیابان کارگر شمالی، جنب پارک لاله
موزه فرش تهران و تبلور هنر ایرانی
موزه فرش ایران، واقع در خیابان کارگر شمالی، تقاطع خیابان دکتر فاطمی، در ضلع شمالی پارک لاله تهران، یکی از جاذبه‌های فرهنگی برجسته پایتخت است. این موزه در سال ۱۳۵۶ به دستور فرح پهلوی و طراحی معمار برجسته عبدالعزیز فرمانفرماییان افتتاح شد. ساختمان آن با نمایی مشابه دار قالی طراحی شده که نمادی از هنر قالیبافی ایران است. فضای نمایشگاهی موزه به مساحت ۳,۴۰۰ متر مربع، شامل دو تالار مجزا است. تالار اصلی در طبقه همکف به نمایشگاه دائمی ۱۵۰ فرش از دوران‌های مختلف، از قرن نهم هجری تا دوره معاصر، اختصاص داده شده است. این مجموعه شامل ۱۳۵ شاهکار قالی از شهرهای مختلف ایران مانند اصفهان، تبریز، کاشان، کرمان، خراسان و کردستان است و یکی از بهترین مکان‌ها برای مشاهده همزمان تاریخ و هنر فرش ایرانی است. این مجموعه در روزهای دوشنبه و ایام سوگواری تعطیل است. قیمت بلیط ورودی برای بزرگسالان ۳۰ هزار تومان لحاظ شده است.
ساعات بازدید: شش ماهه اول سال از ساعت ۰۹:۰۰–۱۸:۰۰ شش ماهه دوم سال از ساعت ۰۹:۰۰–۱۷:۰۰
آدرس موزه فرش: تهران، خیابان کارگر شمالی، تقاطع دکتر فاطمی (روبروی پارک لاله)، موزه فرش ایران
موزه آبگینه و سفالینه
موزه آبگینه و سفالینه تهران، تنها موزه تخصصی شیشه و سفال ایران، در عمارت تاریخی قوام‌السلطنه در خیابان سی‌تیر قرار دارد. این بنا در سال ۱۲۹۱ (هـ.ش) ساخته شد و پس از تغییر کاربری‌های متعدد، در سال ۱۳۵۵ به موزه تبدیل گردید. ساختمان ۱,۰۴۰ مترمربعی موزه تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی است و طراحی داخلی آن توسط معمار اتریشی هانس هولاین انجام شده است. موزه مورد اشاره شامل بیش از ۱,۰۰۰ اثر تاریخی از ظروف شیشه‌ای و سفالی پیش از تاریخ تا دوران اسلامی است که نمونه‌هایی مانند سیلندرهای معبد چغازنبیل، ظروف اشکانی و ایلخانی را شامل می‌شود. موزه آبگینه و سفالینه در روزهای سوگواری (تعطیلات رسمی و مندرج در تقویم) تعطیل است.
ساعات بازدید: از ساعت ۰۹:۰۰–۱۷:۰۰ بجز روزهای سوگواریِ تعطیل رسمی در تقویم
آدرس موزه آبگینه و سفالینه: تهران، خیابان سی‌تیر، کوچه جاویدی، موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران
موزه سینما تهران
موزه سینمای ایران در عمارت تاریخی باغ فردوس تهران واقع شده و مسیری جذاب برای آشنایی با تاریخ و هنر سینما ارائه می‌دهد. این عمارت قاجاری با گچ‌بری‌های هنرمندانه و ستون‌هایی با نقش‌های ایرانی-اروپایی، جلوه‌ای ویژه دارد. موزه از سال ۱۳۷۳ آغاز به‌کار کرد و نخست در خیابان لاله‌زار جای گرفت، اما از شهریور ۱۳۸۱ با حضور رئیس‌جمهور وقت، سید محمد خاتمی، به محل فعلی در باغ فردوس منتقل شد. این گنجینه شامل ۹ تالار دائمی است که از جمله آن‌ها می‌توان به تالار پیشگامان، تالار بین‌الملل، بخش دوبله، تالار معاصران و خانه فرهاد اشاره کرد. در کنار تمامی آثار اعم از عکس‌ها، اسناد، پوسترها و ابزار سینمایی، سه سالن سینما با ظرفیت کل حدود ۳۵۰ نفر نیز برای نمایش فیلم‌های کلاسیک و معاصر فراهم شده است. توجه داشته باشید که موزه سینما در روزهای شنبه تعطیل است.
ساعات بازدید: تمامی روزهای هفته بجز شنبه حدود ۰۹:۰۰–۱۷:۰۰
آدرس موزه سینما: تهران، خیابان ولیعصر، باغ فردوس (موزه سینمای ایران)
موزه موسیقی تهران
موزه موسیقی ایران در محله تجریش تهران، در ساختمان سه‌طبقه‌ای با مساحت حدود ۳,۶۵۰ متر مربع و زیربنایی قریب به ۱,۴۰۰ متر مربع قرار دارد. این عمارت که در سال ۱۳۵۱ (هـ.ش) ساخته شد و به «باغ نمازی» شناخته می‌شد، بعدها پس از انقلاب در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت و سپس با مرمت و بازسازی در سال ۱۳۸۲، به‌عنوان موزه مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت موزه موسیقی در تاریخ ۲۲ آبان ۱۳۸۸ رسما افتتاح شد. این موزه دارای بخش‌های متنوعی است؛ از جمله سالن نمایش سازهای کوبه‌ای، زهی، بادی و سازهای مناطق مختلف ایران، همچنین گنجینه‌ای از سازهای اهدا شده یا متعلق به اساتید برجسته. علاوه‌براین، آرشیو صوتی و تصویری غنی، نمایش تجهیزات ضبط صدا، کارگاه ساخت و مرمت ساز و کتابخانه تخصصی نیز در آن جای گرفته است.
ضمنا ممکن است این موزه در روزهای جمعه و شنبه و برخی روزهای تعطیل رسمی بسته باشد یا ساعات ویژه‌ای برای بازدید داشته باشد.
ساعات بازدید: روزهای شنبه تا پنج‌شنبه از ساعت ۱۰:۰۰–۱۷:۰۰
آدرس موزه موسیقی: تهران، میدان تجریش، خیابان شهید ابراهیم دربندی (مقصودبیک سابق)، بعد از سه‌راه تختی، خیابان موزه، کوچه نیلوفر/نمازی، پلاک ۹
موزه جنگ تهران
موزه جنگ تهران که در عمارت تاریخی «خانه تیمورتاش» واقع شده، یکی از نخستین موزه‌های تخصصی مربوط به تاریخ دفاع و نظام ایران محسوب می‌شود. این بنا که بیش از ۱۶۰ سال قدمت دارد، دارای دو طبقه و زیرزمین است و در سال ۱۳۸۳ (هـ.ش) با شماره ثبت ۱۱۱۹۷ به فهرست آثار ملی راه یافت. بعد از بازسازی و تغییر کاربری، در سال ۱۳۹۵ با عنوان «موزه دانشگاه جنگ» افتتاح عمومی شد. در آنجا مجموعه‌ای از ابزار و ادوات جنگی در دوران‌های صفویه، قاجار، پهلوی و معاصر نمایش داده می‌شود؛ از ساعت آفتابی و سلاح سرد گرفته تا مسلسل ماکاروف، اسلحه آمریکایی، راکت‌انداز RPG و حتی زره و کلاه‌خود. ضمنا فضای زیرزمین موزه شامل کافه‌ای دنج است که تجربه بازدید از این مکان را بهبود می‌بخشد. موزه جنگ در تمامی روزهای هفته باز است، ولی برای بازدید از بخش‌های مختلف آن، ساعات متفاوتی در نظر گرفته شده است.
ساعات بازدید: تالارها/سراسرنما: ساعات تفکیک‌شده (تالارها از ساعت ۰۸:۰۰–۱۲:۰۰ و سراسرنما از ساعت ۱۱:۰۰–۱۷:۰۰ در روزهای کاری؛ کلیت مجموعه در شنبه تا پنج‌شنبه از ساعت ۰۹:۰۰–۱۷:۰۰ و روزهای جمعه و تعطیلات رسمی بین ۱۰:۰۰–۱۷:۰۰)
آدرس موزه جنگ: تهران، بزرگراه شهید حقانی (غرب به شرق)، بعد از پارک آب‌و‌آتش، ورودی باغ‌موزه دفاع مقدس
موزه زمان
موزه زمان یا «تماشاگه زمان» در زعفرانیه تهران قرار دارد و در باغی به وسعت ۵,۰۰۰ متر مربع و زیربنای ۷۰۰ متر مربع جای گرفته است. این عمارت قاجاری که به همت حسین خداداد مرمت شد، در سال ۱۳۷۸ هجری شمسی به موزه تبدیل و متعاقبا در سال ۱۳۸۲ با شماره ۱۰۸۶۸ در فهرست آثار ملی ثبت گردید. در این موزه ابزارهای متنوع زمان‌سنجی از جمله ساعت‌های آفتابی، آبی، مکانیکی و شنی، همراه با ساعت‌های تاریخی چون ساعت پروفسور محمود حسابی و ساعت آفتابی ناصرالدین‌شاه نگهداری می‌شود. معماری بنا با آمیزه‌ای از سبک ایرانی و اروپایی، همراه با گچ‌بری و ارسی‌های نفیس، جلوه‌ای چشمگیر دارد. بازدیدکنندگان پس از تماشای آثار می‌توانند در فضای سبز و کافه ریبار، دمی به آرامی بیاسایند.
ساعات بازدید: تمامی روزهای هفته از ساعت ۰۸:۰۰–۲۰:۰۰ (برخی منابع ساعت ۰۹:۰۰–۱۷:۰۰ هم گزارش کرده‌اند؛ اما چند منبع معتبر ساعت طولانی‌تری (تا ۲۰) را تایید کرده‌اند)
آدرس موزه زمان: تهران، خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه)، نبش چهارراه پرزین‌بغدادی، پلاک ۶
موزه آزادی تهران
موزه آزادی در دل برج آزادی تهران جای گرفته و به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از این نماد معماری، نمایانگر گذشته پرافتخار ایران است. این موزه در طبقه زیرین برج و حدود پنج متر پایین‌تر از سطح زمین قرار دارد. در تالار کهن یا بخش اصلی، بیش از ۲۵ ویترین شامل آثار باستانی از دوره‌های هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی، از جمله سفالینه‌ها، ظروف مفرغی، تابلوهای نقاشی و فرش‌های نفیس به نمایش گذاشته شده‌اند. علاوه‌بر تمامی موارد مذکور، موزه دارای بخش‌های متعددی همچون سالن ایران‌شناسی با ماکت‌های اقوام مختلف، تالار آینه با طرح‌های حجیم، راهروی فن‌آوری با روبات‌های تعاملی و سالن نمایش چندمنظوره است. ضمنا موزه آزادی در روزهای شنبه تعطیل است.
ساعات بازدید: روزهای یکشنبه تا پنج‌شنبه از ساعت ۰۹:۰۰–۱۷:۰۰؛ روزهای جمعه و ایام تعطیل رسمی از ۱۰:۰۰–۱۷:۰۰
آدرس موزه آزادی: تهران، میدان آزادی، مجموعه فرهنگی–هنری برج آزادی (موزه برج آزادی)
باغ موزه نگارستان
باغ‌موزه نگارستان در شمال میدان بهارستان تهران، یادگار دوران قاجار و نمونه‌ای برجسته از باغ‌های کلاه‌فرنگی است که در سال ۱۲۲۲ هجری قمری (معادل با ۱۸۰۷ میلادی) به دستور فتحعلی‌شاه ساخته شد. وسعت اولیه باغ حدود ۴۳,۲۰۰ متر مربع بود که اکنون به ۱۱,۴۶۹ متر مربع کاهش یافته، اما همچنان فضایی شایان توجه برای گردش فراهم می‌آورد. در این مجموعه دو عمارت اصلی—دلگشا و تالار قلمدان—در کنار ۶۴ اتاق، ۴ تالار و کتابخانه‌ای با چهار سالن در زیربنای حدود ۶۰۰ متر مربع، قرار دارد. تالارها با آینه‌کاری، نقوش طلایی و چلچراغ‌های فاخر آراسته شده‌اند. گفتنی است که اکنون در این موزه مجموعه‌هایی همچون آثار مکتب کمال‌الملک، تالار منیر فرمانفرمانیان، سردیس فردوسی و سایر آثار هنری معاصر به نمایش گذاشته می‌شود. باغ موزه نگارستان در روزهای دوشنبه تعطیل است.
ساعات بازدید: موزه‌ها: از ساعت ۰۹:۰۰–۱۶:۰۰ (محوطه باغ: از ۰۹:۰۰–۱۸:۰۰؛ کافه/رستوران ساعات جداگانه)
آدرس باغ موزه نگارستان: تهران، میدان بهارستان، خیابان دانشسرا (شریعتمدار رفیع)، باغ‌موزه نگارستان (دانشگاه تهران)
موزه های کمتر شناخته شده و خاص تهران
در تهران بزرگ، علاوه‌بر موزه‌های معروف، مجموعه‌هایی وجود دارند که کمتر شناخته شده‌اند اما از ارزش‌های فرهنگی و تاریخی بالایی برخوردارند. این موزه‌ها با محوریت هنرهای ایرانی، گرافیک، تاریخ معاصر، مردم‌شناسی، ارتباطات، طبیعت و فناوری، زمینه‌ای مناسب برای کشف و درک جنبه‌های متنوع فرهنگ و تمدن ایران فراهم می‌کنند. از جمله موزه‌های کمتر شناخته شده تهران می‌توان به موزه رضا عباسی، موزه هنر ایرانی، موزه گرافیک ایران، تماشاگه تاریخ، موزه مردم‌شناسی ارامنه و موزه ارتباطات اشاره کرد. همچنین موزه دارآباد، موزه صنعت برق ایران، موزه پمپ بنزین، باغ موزه قصر، موزه جهان‌نما، موزه صلح، غار موزه وزیری، موزه عروسک ملل و موزه دفینه نیز از دیگر گنجینه‌های فرهنگی و کمتر شناخته شده این شهر هستند. در ادامه، به معرفی مختصر و مفید این موزه‌ها پرداخته می‌شود تا گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران بتوانند با این گنجینه‌های پنهان تا حدودی آشنا شوند.
موزه رضا عباسی
موزه رضا عباسی، واقع در خیابان شریعتی و روبروی پل سیدخندان، یکی از موزه‌های کمتر شناخته شده اما ارزشمند تهران به‌شمار می‌رود. این موزه در مهر ۱۳۵۶ به دستور فرح پهلوی افتتاح شد و پس از چندین بار تعطیلی و بازسازی، در ۱۵ بهمن ۱۳۷۹ به‌طور رسمی فعالیت خود را از سر گرفت. نام موزه برگرفته از رضا عباسی، نقاش برجسته عصر صفوی است. آثار این موزه در سه طبقه و پنج تالار به نمایش گذاشته شده‌اند که بازه‌ای زمانی از هزاره دوم پیش از میلاد تا پایان دوره قاجار را پوشش می‌دهند. تالارها شامل بخش پیش از اسلام، دوران اسلامی، خوشنویسی و نگارگری هستند. همچنین کتابخانه تخصصی موزه با بیش از ۱۰ هزار جلد کتاب در زمینه هنر و تاریخ، منبع ارزشمندی برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به فرهنگ ایران محسوب می‌شود. موزه رضا عباسی در روزهای دوشنبه تعطیل است.
ساعات بازدید: روزهای سه‌شنبه تا یکشنبه از ساعت ۰۹:۰۰–۱۷:۰۰
آدرس موزه رضا عباسی: تهران، خیابان شریعتی، بالاتر از پل سیدخندان، نبش کوچه کلانتری، پلاک ۸۹۲
موزه هنر ایرانی از ارشمندترین موزه های تهران
موزه هنر ایرانی در عمارت تاریخی «کاخ مرمر» واقع در خیابان ولیعصر تهران قرار دارد و یکی از موزه‌های کمتر شناخته شده اما ارزشمند شهر به‌شمار می‌رود. این بنا در دوره پهلوی اول ساخته شده و با سنگ‌های مرمر سبز رنگ و نقوش گل و بته، الهام گرفته از هنر هخامنشی، جلوه‌ای تاریخی و زیبا دارد. موزه در دو طبقه با تالارهای متنوع، بخشی از تاریخ هنر ایران را در اعصار مختلف به نمایش می‌گذارد. در طبقه همکف، سه تالار نخست به آثار پیش از تاریخ تا اوایل دوره اسلامی اختصاص دارد و شامل سفالینه‌های منقوش، ابزارهای زندگی و ظروف تاریخی است. تالار دیگر مجموعه‌ای از آثار فاخر هنر ایرانی و اسلامی را در رشته‌های نگارگری، خوشنویسی و صنایع دستی معرفی می‌کند. این موزه در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۷ با شماره ثبت ۱۶۰۶ به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
ساعات بازدید: بخش موزه/باغ در تمامی روزهای هفته از ساعت ۰۹:۰۰–۲۲:۳۰ (یا بسته به منبع ۰۹:۰۰–۱۹:۰۰ برای بازدیدهای روزمره؛ ساعات کافه/رستوران جدا است). (تفاوت بین منابع وجود دارد؛ بیشتر منابع رسمی/راهنمایی محلی ساعات طولانی‌تر برای محوطه و کافه گزارش می‌کنند)
آدرس موزه هنر ایرانی: تهران، میدان تجریش، خیابان شهید دربندی (مقصودبیک)، خیابان دکتر حسابی، پلاک ۲۵ (باغ‌موزه هنر ایرانی)
موزه گرافیک ایران
موزه گرافیک ایران، نخستین موزه طراحی گرافیک در آسیا، در روز ۲۸ دی‌ماه ۱۳۹۳ در عمارت تاریخی ارباب هرمز واقع در منطقه تهرانپارس افتتاح شد. این موزه با هدف گردآوری، حفظ و نمایش تاریخ طراحی گرافیک ایران، به همت انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران و حمایت سازمان زیباسازی شهر تهران تاسیس گردید. عمارت ارباب هرمز، بنایی دو طبقه با مساحت حدود ۹۰۰ متر مربع، در اواخر دوره قاجار ساخته شده است. این بنا در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. مجموعه آثار این موزه شامل بیش از ۶,۰۰۰ اثر از پیشگامان گرافیک مدرن تا طراحان معاصر است. این آثار شامل پوستر، آرت‌ورک، اعلان‌های تک‌رنگ، بسته‌بندی‌های قدیمی، کتاب، کاتالوگ، مجلات هنری، عنوان‌بندی، نشانه، عکس و فیلم می‌باشد. موزه گرافیک ایران با برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی و فعالیت‌های آموزشی، بستری مناسب برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ طراحی گرافیک ایران فراهم کرده است.
موزه گرافیک ایران در روزهای جمعه و شنبه، و همچنین تعطیلات رسمی بسته است.
ساعات بازدید: شش ماهه اول سال: از ساعت ۱۰:۰۰–۱۸:۰۰ و شش ماهه دوم سال: از ۰۹:۰۰–۱۷:۰۰
آدرس موزه گرافیک ایران: تهران، میدان اندیشه، خیابان اندیشه، فرهنگ‌سرا/پارک اندیشه، موزه گرافیک ایران
تماشاگه تاریخ از شگفت انگیزترین موزه های تهران
موزه تماشاگه تاریخ، واقع در خیابان ولیعصر تهران، به‌عنوان یکی از موزه‌های کمتر شناخته‌شده و خاص این شهر، به تاریخ معاصر ایران اختصاص دارد. این موزه در ساختمانی سه‌طبقه با معماری دوره پهلوی دوم قرار دارد و شامل بخش‌های متعددی از جمله نگارخانه، تماشاخانه، چای‌خانه، کتابخانه و سفره‌خانه است. در این موزه، آثار متنوعی از ۲۰۰ سال اخیر ایران به نمایش گذاشته شده است. این آثار شامل ظروف و وسایل شخصی ناصرالدین شاه قاجار، تابلوهای رنگ روغن از هنرمندان برجسته‌ای مانند کمال‌الملک، نقاشی‌های مینیاتور، قلمدان‌های نفیس، کاشی‌های نقش برجسته، قاب آینه‌های نقره‌ای، شمعدانی‌ها، انواع شمشیر و تفنگ، کیف دستی ناصرالدین شاه و بسیاری از آثار دیگر است. موزه تماشاگه تاریخ در گذشته به‌عنوان یکی از مراکز مهم فرهنگی و هنری تهران شناخته می‌شد؛ اما در سال ۱۳۸۳ به‌دلیل هزینه‌های بالا و مشکلات نگهداری، این موزه تعطیل شد و آثار آن به موزه دفینه در بلوار میرداماد منتقل گردید.
ساعات بازدید: تمامی روزهای هفته از ساعت ۹:۳۰–۱۳:۰۰ و از ساعت ۱۴:۰۰–۲۱:۳۰
آدرس تماشاگه تاریخ: تهران، خیابان ولیعصر، بالاتر از بلوار میرداماد، نبش خیابان قبادیان (خیابان قبادیان غربی/جردن)
موزه مردم شناسی ارامنه
موزه مردم‌شناسی ارامنه ایران، که با نام رسمی «موزه اسقف اعظم آرداک مانوکیان» شناخته می‌شود، در محله فردوسی تهران و در حیاط کلیسای مریم مقدس واقع شده است. این موزه در تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۸۷ (۴ نوامبر ۲۰۰۸) با حضور جاثلیق اعظم آرام اول، رهبر کل ارمنیان حوزه سیلیسی، افتتاح شد. این موزه به‌عنوان موزه ملی ارامنه ایران، به معرفی تاریخ، فرهنگ و آداب‌ورسوم ارامنه در ایران می‌پردازد. در آن، مجموعه‌ای از آثار هنری، لباس‌های سنتی، ابزارهای مذهبی، کتاب‌های خطی و لوازم شخصی اسقف اعظم آرداک مانوکیان به نمایش گذاشته شده است. از جمله آثار قابل توجه، می‌توان به دستگاه شمع‌سازی اشاره کرد که در طول ۳۲ سال، بیش از ۳۷ میلیون شمع برای کلیساهای ایران تولید کرده است. موزه مردم‌شناسی ارامنه دوشنبه‌ها تعطیل است و جمعه‌ها نیز گاهی تا حدود ساعت ۱۳:۰۰ باز هستند.
ساعات بازدید: روزهای شنبه تا جمعه از ساعت ۰۹:۰۰–۱۷:۰۰
آدرس موزه مردم شناسی ارامنه: تهران، خیابان جمهوری اسلامی، خیابان میرزا کوچک‌خان، شماره ۱۵، حیاط کلیسای مریم مقدس (موزه اسقف اعظم آرداک مانوکیان)
موزه ارتباطات از خاص ترین موزه های تهران
موزه ارتباطات، که پیش‌تر با نام‌های موزه پست و موزه پست و مخابرات شناخته می‌شد، در ساختمان تاریخی اداره پست تهران واقع در خیابان امام خمینی، سردر باغ ملی قرار دارد. این بنا که در سال ۱۳۱۳ خورشیدی به دستور رضاشاه پهلوی ساخته شد، توسط معمار ایرانی-گرجی نیکُلای مارکف طراحی گردید و از نخستین ساختمان‌های دولتی مدرن ایران محسوب می‌شود. ساختمان اداره پست در زمینی به مساحت ۶٬۰۰۰ متر مربع و زیربنای ۱۵٬۰۰۰ متر مربع احداث شد. موزه ارتباطات در سال ۱۳۶۹ گشایش یافت و در آن مجموعه‌ای از ابزارهای ارتباطی تاریخی ایران به نمایش گذاشته شده است. این آثار شامل تمبرهای قدیمی، تلفن‌های نخستین (یا همان هندلی)، دستگاه‌های تلگراف مورس، کبوترهای نامه‌بر، درشکه‌های پستی و ماکت‌هایی از هواپیماهای حمل مرسولات پستی است. همچنین، تندیس‌هایی از چاپارهای هخامنشی و نامه‌برهای دوره پهلوی در حیاط موزه قرار دارد که به بازدیدکنندگان، سیر تحول ارتباطات در ایران را نشان می‌دهد.
ساعات بازدید: روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸ صبح تا ۱۴ بعدازظهر
آدرس موزه ارتباطات: تهران، خیابان امام‌خمینی (سپه)، بین میدان امام‌خمینی و چهارراه استانبول، ساختمان تاریخی اداره پست/موزه ارتباطات
موزه دارآباد تهران
موزه دارآباد، واقع در شمال شرق تهران، یکی از جاذبه‌های کمتر شناخته‌شده و خاص پایتخت است که به معرفی تنوع زیستی ایران می‌پردازد. این موزه در سال ۱۳۷۲ تاسیس شد و در سال ۱۳۷۶ به عضویت شورای بین‌المللی موزه‌ها درآمد. موزه دارآباد در ساختمانی به مساحت ۲,۵۰۰ متر مربع و در زمینی به مساحت ۱۲,۰۰۰ متر مربع قرار دارد . در این موزه، بیش از ۲۶ گونه جانوری از جمله گوشتخواران، جوندگان، خزندگان و ۱۶۵ گونه پرنده به نمایش گذاشته شده‌اند. همچنین، بخش‌هایی مانند سالن گیاه‌شناسی، سالن زمین‌شناسی، سالن پروانه‌شناسی و کلبه خزندگان از دیگر بخش‌های این موزه هستند. این موزه در روزهای شنبه و ایام سوگواری‌های رسمی، تعطیل است.
ساعات بازدید: در شش ماه اول سال از ساعت ۰۸:۰۰–۲۰:۰۰ و در شش ماه دوم سال از ساعت ۰۸:۰۰–۱۸:۰۰
آدرس موزه دارآباد: شمال شرق تهران، انتهای خیابان دارآباد، موزه طبیعت و حیات‌وحش ایران
موزه صنعت برق ایران
موزه صنعت برق ایران، واقع در تهران، یکی از موزه‌های تاریخی، صنعتی و آموزشی کشور است که در سال ۱۳۷۴ (هـ.ش) تاسیس شد. این موزه در زمینی به مساحت حدود ۴,۵۰۰ مترمربع و در محل یکی از قدیمی‌ترین نیروگاه‌های کشور، در خیابان پیروزی، خیابان شهید افروز، واقع شده است. در این موزه، سیر تحول صنعت برق از دوران باستان تا عصر حاضر به نمایش گذاشته شده است. از جمله آثار موجود در موزه صنعت برق می‌توان به نخستین پیل الکتریکی ایرانیان در دوره اشکانیان، نخستین مولد برق وارداتی در زمان ناصرالدین شاه قاجار، و نخستین نیروگاه خصوصی برق شهری در تهران اشاره کرد. موزه مورد اشاره در چهار طبقه طراحی شده و دارای معماری زیگزاگی است که بازدیدکنندگان را به طور طبیعی به سمت بالا هدایت می‌کند. در محوطه بیرونی موزه، ماشین‌های دیزل و بخار اولیه نیز به نمایش گذاشته شده‌اند. برخی منابع اشاره می‌کنند که موزه صنعت برق ایران در روزهای پنج‌شنبه و جمعه بسته است.
ساعات بازدید: شنبه تا چهارشنبه (و در برخی منابع شنبه تا سه‌شنبه): حدود ۰۸:۰۰–۱۵:۰۰
آدرس موزه صنعت برق ایران: تهران، خیابان پیروزی، خیابان شهید افروز، موزه صنعت برق
موزه پمپ بنزین از برجسته ترین موزه های تهران
موزه پمپ بنزین دروازه دولت، یکی دیگر از موزه‌های کمتر‌شناخته‌شده و برجسته تهران، در محل قدیمی‌ترین جایگاه سوخت باقی‌مانده در پایتخت قرار دارد. این جایگاه که در اواخر دهه ۱۳۱۰ خورشیدی توسط شرکت نفت ایران و انگلیس ساخته شد، در سال ۱۳۹۳ به ثبت ملی رسید. پس از چند دهه استفاده و سپس متروکه شدن، در تیرماه ۱۳۹۸ با بازسازی، به‌عنوان دومین موزه تخصصی نفت در تهران افتتاح گردید. در این موزه، سکوها، مخازن سوخت، دستگاه‌های پمپ بنزین قدیمی، نقشه‌ها، اسناد و تصاویر تاریخی، خودروهای کلاسیک از جمله خودروی شهید تندگویان و محتوایی از چرخه پخش سوخت در تهران به نمایش گذاشته شده است. معماری پمپ بنزین با طاق‌های قوسی و کاشی‌کاری هفت‌رنگ، جلوه‌ای نوستالژیک ارائه می‌دهد. موزه پمپ بنزین در روزهای دوشنبه تعطیل است.
ساعات بازدید: روزهای سه‌شنبه تا یکشنبه از ساعت ۱۰:۰۰–۱۷:۰۰ (در برخی منابع از ۰۹:۰۰–۱۸:۰۰)
آدرس موزه پمپ بنزین: تهران، میدان هفتم تیر/دروازه دولت، خیابان شهید بهشتی (عباس‌آباد) – محدوده جایگاه تاریخی «پمپ‌بنزین دروازه دولت» (موزه پمپ‌بنزین)
باغ موزه قصر تهران
باغ‌موزه قصر، در انتهای خیابان شهید مطهری (میدان پلیس) تهران، نمونه‌ای بی‌بدیل از احیاسازی معماری تاریخی کشور است. این مکان که یکی از نخستین زندان‌های متمرکز دوران پهلوی به‌شمار می‌آمد، در نهایت در سال ۱۳۹۱ به‌عنوان «باغ‌موزه»، تبدیل و به روی بازدیدکنندگان گشوده شد. این مجموعه در زمینی به وسعت حدود ۶۹ هزار متر مربع و زیربنای تقریبا ۲۰ هزار متر مربعی گسترده شده است. بخش‌های مختلف آن شامل باغ ایرانی، ساختمان زندان مارکوف، زندان سیاسی، سالن فرخی یزدی، نگارخانه ملک‌الشعرای بهار، نیایشگاه، زورخانه، برج‌های دیده‌بانی و بازارچه صنایع دستی می‌شود. طراحی اولیه این زندان توسط نیکُلای مارکف، معمار روس صورت گرفت؛ وی ساختمانی با ۱۹۲ اتاق شخصی و انفرادی، همراه با نورگیر مناسب برای تمام سلول‌ها طراحی کرد. باغ موزه قصر در روزهای پنج‌شنبه و جمعه تعطیل است.
ساعات بازدید: روزهای شنبه تا چهارشنبه (براساس برخی منابع تا پنج‌شنبه) حدود ۰۸:۳۰–۱۴:۳۰ یا ۰۹:۰۰–۱۶:۰۰
آدرس باغ موزه قصر: تهران، خیابان شریعتی، بالاتر از پل سیدخندان، بوستان قصر (موزه قصر/زندان قصر سابق)
موزه جهان نما از خاص ترین موزه های تهران
موزه جهان‌نما در ضلع غربی کاخ صاحبقرانیه مجموعه نیاوران (میدان شهید باهنر) قرار دارد و از دیگر موزه‌های کمتر شناخته‌شده تهران است. این بنا در سال ۱۳۵۵ خورشیدی برای نگهداری آثار هنری اهدایی و خریداری‌شده فرح پهلوی بازسازی شد و سرانجام در بهمن ۱۳۷۶ به‌عنوان موزه افتتاح گردید. ساختمان موزه دارای چهار سالن در طبقه همکف و یک سالن در زیرزمین است و تالار میانی آن با سقفی مزین به نقاشی گل‌مرغ شیراز جلوه‌ای چشمگیر دارد. آثار موزه در دو بخش معرفی می‌شوند: هنرهای باستانی شامل سفالینه‌های املش، مفرغ‌های لرستان و نمونه‌هایی از تمدن‌های پیشاکلمبیایی و هنرهای معاصر ایران و جهان با آثاری از سهراب سپهری، پرویز تناولی، سالوادور دالی، پیکاسو و مارک شگال. موزه جهان نما در پاییز ۱۳۸۳ مرمت شد و با تجهیز به سیستم‌های نوین نورپردازی و ویترین‌های استاندارد دوباره پذیرای بازدیدکنندگان شد.
ساعات بازدید: شش ماهه اول سال: از ساعت ۰۹:۰۰–۱۹:۰۰ و شش ماهه دوم سال: از ۰۸:۰۰–۱۷:۰۰
آدرس موزه جهان نما: تهران، میدان باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی‌تاریخی کاخ نیاوران، ضلع غربی کاخ صاحبقرانیه، موزه جهان‌نما
موزه صلح تهران
موزه صلح تهران، واقع در ضلع شمالی پارک شهر، یکی از موزه‌های کمتر شناخته شده و مهم در زمینه فرهنگ صلح است. این موزه که در سال ۱۳۸۶ پایه‌گذاری شد، توسط انجمن حمایت از قربانیان سلاح‌های شیمیایی تاسیس شد و از سال ۱۳۸۴ به مکان کنونی منتقل گردید. این مجموعه به‌عنوان عضوی از شبکه بین‌المللی موزه‌های صلح، هدف اصلی‌اش را ترویج فرهنگ صلح با تاکید بر پیامدهای ویرانگر جنگ، سلاح‌های شیمیایی و خطرات محیط‌زیستی آن‌ها مشخص کرده است. فعالیت‌های موزه صرفا به نمایش اشیاء مربوطه محدود نمی‌شود؛ بلکه گفتگو، آموزش، پژوهش و برنامه‌های فرهنگی نیز جزئی اساسی از ماموریت‌های تعریف‌شده آن هستند. این موزه علاوه‌بر نمایشگاه‌های گوناگون، محلی برای برگزاری رویدادهایی چون روز جهانی صلح و بزرگداشت قربانیان سلاح‌های شیمیایی است و بازدیدکنندگان را به اندیشیدن پیش از جنگیدن فرامی‌خواند.
ساعات بازدید: روزهای شنبه تا چهارشنبه در دو نوبت: ۰۹:۰۰–۱۲:۳۰ و ۱۴:۳۰–۱۷:۰۰
آدرس موزه صلح: تهران، ضلع شمالی پارک شهر (بوستان شهر)، خیابان وحدت اسلامی، شهید فیاض‌بخش، موزه صلح تهران
غار موزه وزیری تهران
غار موزه وزیری، نخستین موزه خصوصی از نوع غاری در ایران، در میان کوه‌های زیبا و خوش‌آب‌وهوای لواسان قرار گرفته است. این موزه در سال ۱۳۸۴ به همت استاد ناصر هوشمند وزیری، مجسمه‌ساز برجسته ایرانی، با هزینه شخصی بنیان‌گذاری شد. موزه مورد اشاره در زمینی به وسعت حدود ۱,۰۰۰ متر مربع فعالیت خود را آغاز کرد. غار موزه وزیری در دل کوه با هشت دالان بتنی تودرتو حفر شده است. آثار هنری منحصربه‌فرد آن، برگرفته از داستان‌های شاهنامه و فولکلور ایران هستند که با استفاده از مواد بازیافتی و دورریختنی چون چوب، فلز، سنگ و استخوان خلق شده‌اند. فضای سبزی در محوطه باغ مانند آن قرار دارد که مجسمه‌ها و کلکسیون‌هایی مانند ۶۰۰ آفتابه و مجموعه شطرنج‌های تاریخی، پیش از ورود به فضای غار توجه بازدیدکنندگان را جلب می‌کند.
ساعات بازدید: تمامی روزهای هفته تا غروب آفتاب باز (ساعات دقیقی مثل ۰۹:۰۰–غروب گزارش شده‌اند)
آدرس غار موزه وزیری: تهران (شهرستان شمیرانات/لواسان)، جاده افجه، باغ–غار موزه وزیری
موزه عروسک ملل تهران
موزه عروسک ملل، از موزه‌های کمتر شناخته‌شده تهران، در کوچه فیات نزدیک دروازه‌دولت واقع شده و در سال ۱۳۹۳ با همت مسعود ناصری‌دریایی و علی گلشن و حمایت فریده ناصری‌دریایی تاسیس شد. این موزه به سرعت به یکی از مراکز فرهنگی برجسته تبدیل شد و در طبقه اول، حدود ۲,۵۰۰ تا ۲,۹۰۰ عروسک از ۸۰ تا ۸۵ کشور جهان، شامل فرهنگ‌های افغان، چینی، روسی و هندی، به نمایش درآمده است. طبقه دوم موزه به معرفی عروسک‌ها و فرهنگ اقوام ایرانی با پوشش‌ها و نمادهای محلی اختصاص دارد و زیرزمین نیز بخش «اسباب‌بازی‌های ملل» را شامل می‌شود که نمایشگاه و کارگاه‌هایی برای کودکان دارد. موزه با مجوز رسمی سازمان میراث فرهنگی، در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶ دو بار جایزه موزه‌داران برتر و موزه برتر شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) را دریافت کرد. بازدید کنید.
ساعات بازدید: در گذشته برنامه بازدید عمومی به‌صورت تفکیکی (مثلا سه‌شنبه، چهارشنبه، پنج‌شنبه و جمعه) اعلام شده است و تغییرات اخیر نشان می‌دهد: بازدید عمومی عصرها (مثلا از ساعت ۱۴:۰۰–۱۹:۰۰) و بازدید مدرسه‌ای/گروهی با هماهنگی قبلی
آدرس موزه عروسک ملل: تهران، دروازه دولت، اول سعدی شمالی، کوچه فیات، پلاک ۲، خانه‌موزه عروسک و اسباب‌بازی‌های ملل
موزه دفینه تهران
موزه دفینه، معروف به «مجتمع فرهنگی-موزه‌ای سردار آسمانی»، در خیابان میرداماد تهران واقع شده و اولین موزه تخصصی و دائمی سکه و اسکناس ایران است که در تیر ۱۳۷۶ افتتاح شد و در خرداد ۱۳۹۶ با شماره ثبت ۳۱۷۱۶ در فهرست آثار ملی قرار گرفت. ساختمان موزه با الهام از سبک فرانک لوید رایت توسط کمال کمونه طراحی شده و نمای بیضی آن نور طبیعی را به زیبایی وارد می‌کند. پس از بازسازی در سال ۱۳۹۶، موزه به سه بخش هنر جهان، گوهر و آرایه‌های تاریخی و موزه پول ایران تقسیم شد و در اسفند ۱۳۹۹ دوباره افتتاح شد. این موزه دارای ۱,۴۰۰ متر مربع فضای اصلی و ۷۰۰ متر مربع نیم‌طبقه است؛ چنانچه در چهار طبقه، سالن‌های هنر جهانی، هنر اسلامی، گوهرهای تاریخی و مجموعه سکه و اسکناس، تاریخ اقتصادی و هنری ایران را به نمایش می‌گذارد. موزه دفینه در روزهای شنبه و تعطیلات رسمی بسته است.
ساعات بازدید: شش ماهه اول سال از ساعت ۰۹:۰۰–۱۹:۰۰، شش ماهه دوم سال از ۰۹:۰۰–۱۷:۰۰ (شنبه‌ها و تعطیلات رسمی تعطیل)
آدرس موزه دفینه: تهران، خیابان میرداماد، نبش کوچه «دفینه» (تماشاگه پول/موزه دفینه)
سخن پایانی
احتمالا اکنون بر این مهم واقف شده‌اید که تهران فقط پایتخت سیاسی ایران نیست؛ چنانچه شهری است که در هر موزه‌اش بخشی از تاریخ، فرهنگ و هنر این سرزمین زنده نگه داشته شده است. چه بخواهید به گذشته‌های دور و آثار باستانی سری هرچند کوتاه و گذرا بزنید و چه به دنبال شناخت دقیق هنرهای مدرن و سنتی باشید، موزه‌های تهران انتخاب‌های متنوعی در اختیارتان می‌گذارند. همین تنوع بالای موزه‌ها و آثارشان سبب شده که گردش در موزه‌ها نه‌تنها برای علاقه‌مندان تاریخ، بلکه برای خانواده‌ها، هنردوستان و حتی گردشگران خارجی جذاب باشد. اگر تا امروز بازدیدی از این موزه‌ها نداشته‌اید، وقت آن رسیده که در برنامه بعدی خود جایی برایشان باز کنید. نظر شما چیست؟ کدام یک از موزه‌های تهران را پیش‌تر دیده‌اید یا دوست دارید به فهرست سفر یا گردش خود اضافه کنید؟ دیدگاهتان را همین‌جا با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.