باغ ایرانی تهران | قدم زدن در فضای بهشتی در کوچه های تهران
مبینا قراباغی در یکی از مناطق شلوغ پایتخت ایران، جایی میان کوچه‌پس‌کوچه‌های ده‌ونک، باغی دنج و دل‌فریب پنهان شده که با قدم گذاشتن در آن، گویی زمان برای لحظه‌ای متوقف می‌شود؛ «باغ ایرانی تهران». این باغ زیبا با الهام از سبک اصیل چهارباغ ایرانی ساخته شده و هر گوشه‌اش نشانه‌هایی از ظرافت و نظم باغ‌سازی سنتی دارد. جوی‌های آب روان، درختان کهنسال، مسیرهای سنگ‌فرش‌شده و عمارت باشکوه مرکزی، فضایی نوستالژیک و شاعرانه پدید آورده‌اند. اگر بهار را هم برای دیدن این باغ انتخاب کنید، جشنواره گل لاله آن را به تابلویی زنده از رنگ و زندگی بدل می‌سازد. با اینکه وسعت این باغ از نمونه‌های قدیمی کمتر است، اما نظم هندسی و فضای باصفای آن، برای ساعاتی شما را از آلودگی‌های هوایی و صوتی شهر جدا می‌کند. جهت آشنایی بیشتر با بخش‌های مختلف، امکانات رفاهی، تاریخچه و هر آنچه که باید و شاید درباره این باغ بدانید، ادامه‌ی مطلب را به‌هیچ‌عنوان از دست ندهید.
معرفی باغ ایرانی
باغ ایرانی تهران، واقع در محله ده‌ونک، نمونه‌ای بازسازی‌شده از باغ‌های سنتی ایران است که در سال ۱۳۹۱ هجری شمسی با حفظ عناصر اصیل باغ‌سازی ایرانی، همچون الگوی چهارباغ، طراحی و افتتاح شد. این باغ با مساحتی حدود ۳.۴ هکتار، شامل ۲.۵ هکتار فضای سبز است و درختان کهنسال آن، برخی با قدمتی بیش از صد تا دویست سال، یادآور تاریخچه غنی این مکان هستند. در طراحی این باغ، از ویژگی‌های معماری باغ‌های ایرانی مانند کوشک مرکزی، آبراه‌ها، حوض‌ها و مسیرهای سنگ‌فرش‌شده بهره گرفته شده است. این عناصر ضمن آنکه زیبایی بصری باغ را افزایش می‌دهند، حس آرامش و تعادل را به عموم بازدیدکنندگان القا می‌کنند. باغ ایرانی تهران با تلفیق هنر معماری سنتی و فضای طبیعی، مکانی مناسب برای گردشگران و علاقه‌مندان به طبیعت، فرهنگ و تاریخ ایران فراهم آورده است و برای ورود به آن نیاز به پرداخت هیچ هزینه‌ای نیست.
باغ ایرانی کجاست؟
اول اینکه باغ ایرانی تهران در منطقه ۳ شهرداری تهران، درست در محله تاریخی ده‌ونک واقع شده است. به‌طور دقیق‌تر، این باغ در خیابان شیخ بهایی شمالی، ۲۰ متری پیروزان، کوچه شهید صابری قرار دارد و امکان دسترسی به آن از طریق وسایل نقلیه عمومی و شخصی وجود دارد.
آدرس باغ ایرانی: استان تهران، تهران، منطقه ۳ شهرداری تهران، محله ده‌ونک، خیابان شیخ بهایی شمالی، ۲۰ متری پیروزان، کوچه شهید صابری
مسیر دسترسی به باغ ایرانی تهران
باغ ایرانی تهران در یکی از مناطق شمالی پایتخت واقع شده و به‌دلیل دسترسی آسان از طریق خودروهای شخصی، تاکسی و وسایل نقلیه عمومی، به‌راحتی و به شرح زیر می‌توان از نقاط مختلف شهر به آن رسید:
با مترو: نزدیک‌ترین ایستگاه‌های مترو به باغ ایرانی، ایستگاه‌های شهید حقانی و مصلی امام خمینی واقع در خط ۱ مترو تهران هستند. پس از پیاده‌شدن در این ایستگاه‌ها، می‌توانید خود را با استفاده از اتوبوس‌های BRT به میدان ونک برسانید و از آنجا هم با تاکسی‌های پایانه تاکسی ده‌ونک به باغ ایرانی برسید.
با اتوبوس: اتوبوس‌های BRT خط ولیعصر به میدان ونک می‌رسند. از میدان ونک می‌توانید با تاکسی‌های پایانه تاکسی ده ونک به باغ ایرانی بروید. همچنین، ایستگاه اتوبوس پل مدیریت نزدیک‌ترین ایستگاه به این باغ است و از آنجا با کمی پیاده‌روی می‌توانید به باغ مقصود برسید.
با خودروی شخصی: اگر قصد دارید با خودروی شخصی به باغ ایرانی بروید، می‌توانید از بزرگراه کردستان وارد خیابان رشید یاسمی شوید و پس از آن نیز به خیابان صابری برسید. توجه داشته باشید که باغ ایرانی پارکینگ اختصاصی وسیعی ندارد (ظاهرا یک پارکینگ با ظرفیت 10 الی 20 خودرو در ورودی این باغ تعبیه شده) و ممکن است پیدا کردن جای پارک در کوچه‌های اطراف مانند کوچه‌های یازدهم یا قوام‌پور دشوار باشد.
با تمام این تفاسیر و با توجه به محدودیت‌های پارکینگ و ترافیک منطقه، توصیه می‌شود از وسایل نقلیه عمومی برای دسترسی به باغ ایرانی تهران استفاده کنید.
ساعت کاری باغ ایرانی
بر اساس منابع مختلف، ساعت کاری باغ ایرانی تهران به شرح زیر است:
روزهای شنبه تا چهارشنبه: از ساعت ۶ تا ۲۳
پنج‌شنبه‌ها: از ساعت ۸ تا ۱۶
جمعه‌ها و تعطیلات رسمی: باغ به‌طور کامل تعطیل است.
توصیه می‌شود پیش از بازدید، با شماره تماس باغ ایرانی (۰۲۱۸۸۲۱۶۲۱۲) تماس گرفته و از ساعت کاری دقیق و به‌روز آن اطمینان حاصل کنید، زیرا ممکن است به‌دلایل مختلف تغییراتی در برنامه‌های کاری ایجاد شده باشد.
تاریخچه باغ ایرانی
باغ ایرانی تهران، همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد، یکی از نمونه‌های بازسازی‌شده باغ‌های سنتی ایرانی است که در سال ۱۳۹۱ شمسی با الهام از عناصر معماری باغ‌های تاریخی ایران افتتاح شد. این باغ در اصل بخشی از باغ مستوفی‌الممالک بوده که متعلق به میرزا یوسف آشتیانی، صدر اعظم ناصرالدین‌شاه قاجار، بوده است. گویا میرزا یوسف این باغ را وقف استراحت زائران امام‌زاده داوود کرده و از این رو در دوران قاجار، این مکان به‌عنوان استراحتگاهی برای مردم تهران در مسیر زیارت مورد استفاده قرار می‌گرفت. درختان کهنسال باغ، مانند چنار و نارون، با قدمتی بالغ بر ۲۰۰ سال (چندی کمتر و تعدادی بیشتر)، گواهی بر تاریخ پربار این مکان هستند. این باغ ایرانی پیش از آنکه بازسازی شود، در سال 1381 به‌عنوان یکی از جمله آثار ملی ایران در فهرست میراث ملی به ثبت رسید.
در واقع این شهرداری تهران بود که باغ ایرانی را از مالکان آن خرید و با حفظ اصالت، بناهای موجود را مرمت و با بهره‌گیری از طرح و الگوی باغ‌های سنتی، به آن سامان بخشید و آن را برای بازدید عمومی آماده کرد. چنانچه در سال ۱۳۹۳ شمسی، به پاس تلاش‌های مستمر آقای علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز استان تهران، این باغ به نام «بوستان علی‌محمد مختاری» تغییر نام یافت. در روند بازسازی این باغ، تلاش شده است تا ساختار هندسی و ویژگی‌های خاص باغ‌های ایرانی همانگونه که باید و شاید حفظ شود. الگوی چهارباغ، که از دوره هخامنشیان و باغ پاسارگاد به‌جا مانده، در طراحی این باغ به‌کار رفته است. این الگو شامل تقسیم‌بندی فضا به چهار بخش با استفاده از آبراه‌ها و مسیرهای منظم است.
جشنواره گل لاله در باغ ایرانی تهران
جشنواره گل لاله در باغ ایرانی تهران، یکی از رویدادهای بهاری پایتخت است که سالانه از اوایل فروردین تا اواسط اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود. در این دوره، باغ ایرانی با کاشت هزاران گل لاله در رنگ‌ها و گونه‌های متنوع، به مکانی فوق‌العاده دل‌انگیز برای طبیعت‌گردان و علاقه‌مندان به عکاسی تبدیل می‌شود. یکی از دیدنی‌ترین بخش‌های باغ ایرانی، لاله‌های رنگارنگی هستند که هر ساله از اواخر فروردین‌ماه تا اواسط یا حدود اواخر اردیبهشت‌ماه در این باغ، شدیدا چشم‌نوازی و دلبری می‌کنند. اصلا جشنواره گل لاله یکی از بهانه‌های اصلی بازدیدکنندگان برای آمدن به این باغ محسوب می‌شود.
شاید برایتان جالب باشد تا این را نیز بدانید که گل لاله یکی از گیاهان بومی کشور است که علاوه‌بر ایران، در نواحی جنوب اروپا، شمال آفریقا، آناتولی و شمال غربی چین نیز به‌صورت طبیعی رشد می‌کند. این گل به خانواده «لیلیاس» (Liliaceae) و راسته «لیلیالس» (Liliales) تعلق دارد و دربرگیرنده‌ی ۱۰۹ گونه مختلف است. لاله گیاهی چندساله و پیازدار است و بیشتر گونه‌هایی که امروزه کاشته می‌شوند، از نوع «گل لاله باغی یا دیدیه» (Tulipa gesneriana) به‌دست آمده‌اند. لازم به ذکر است که بازدید از باغ ایرانی تهران در زمان برگزاری جشنواره گل لاله رایگان است.
بخش های مختلف باغ ایرانی
باغ ایرانی تهران، با طراحی متقارن و بهره‌گیری از عناصر طبیعی مانند آب و گیاهان، فضایی آرامش‌بخش را در میان شلوغی‌های شهر فراهم می‌آورد. در بخش‌های مختلف این باغ می‌توان جنبه‌های متنوعی از معماری ایرانی را مشاهده کرد که هر یک به نوعی با تاریخ، فرهنگ و هنر ایران در ارتباط هستند. در ادامه، به معرفی بخش‌های مختلف این باغ خواهیم پرداخت که هر یک ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند و تجربه‌ای خاص از باغ‌های ایرانی را ارائه می‌دهند:
کوشک اصلی: در شمالی‌ترین نقطه باغ قرار دارد و در گذشته به‌عنوان کافه و رستوران استفاده می‌شد. اخیرا بخشی از آن به کتابخانه آقایان و بخشی دیگر به دفتر اداری این مجموعه اختصاص یافته است.
ورودی‌ها: این باغ دارای سه ورودی جداگانه است؛ ورودی اصلی در ضلع جنوبی و دو ورودی دیگر در شرق و غرب با سازه‌های آجری و مشبک و لوسترهای سبزرنگ طراحی شده‌اند.
کتابخانه‌ها: دو کتابخانه مجزا برای آقایان و بانوان در نظر گرفته شده است. کتابخانه آقایان در کوشک اصلی و کتابخانه بانوان در بنایی کوچک در محوطه باغ قرار دارد.
طاق میانی: در مقابل کوشک و کنار حوض اصلی واقع شده و با الهام از معماری ایرانی طراحی شده است. گویا این طاق یکی از نقاط محبوب برای عکاسی در باغ محسوب می‌شود.
حوض‌ها و آبراهه‌ها: آبراهه‌های باریک با کاشی‌های فیروزه‌ای‌رنگ در سراسر باغ امتداد دارند و به حوض‌های مربعی‌شکل منتهی می‌شوند. بزرگ‌ترین حوض باغ درست در مقابل کوشک قرار دارد.
گونه‌های گیاهی: باغ میزبان درختان کهنی مانند چنار، سرو، نارون و اقاقیا است. همچنین گونه‌های گیاهی متنوعی از جمله برگ‌ِبو، زرشک، شیرخشت، مورد، انواع رز و نسترن در باغ مشاهده می‌شوند.
این بخش‌ها کارکردهای گوناگونی دارند؛ از طاق میانی که به‌عنوان نقطه کانونی معماری و فضای عکاسی شناخته می‌شود، تا آبراهه‌هایی که با الهام از سبک چهارباغ ایرانی طراحی شده‌اند.
امکانات رفاهی و تفریحی باغ ایرانی
باغ ایرانی تهران، با فضایی آرام و مثال‌زدنی، امکانات رفاهی و تفریحی متنوعی را برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است. این باغ با مساحتی حدود ۳.۴ هکتار، به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری تهران، ترکیبی از زیبایی‌های طبیعی و امکانات مدرن را ارائه می‌دهد. همانطور که در بخش قبلی هم اشاره شد، در این باغ، کتابخانه‌ای برای آقایان و خانم‌ها وجود دارد که محیطی مناسب برای مطالعه فراهم می‌کند. همچنین، زمین بازی کودکان، وسایل ورزش و بدنسازی در فضای باز، زمین ورزشی، نیمکت‌ها و آلاچیق‌های چوبی و فلزی از دیگر امکاناتی هستند که برای رفاه حال بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده‌اند. نمازخانه و سرویس‌های بهداشتی نیز در نقاط مختلف باغ تعبیه شده است تا آسایش بیشتری را برای گردشگران فراهم نماید. از تمام این‌ها که بگذریم، باغ ایرانی تهران با داشتن مسیرهای پیاده‌روی و فضای سبز مناسب، محیطی درخور برای پیاده‌روی و ورزش در دل طبیعت شهری است.
جاهای دیدنی اطراف باغ ایرانی
در اطراف باغ ایرانی تهران، مجموعه‌ای از مکان‌های فرهنگی، تاریخی و تفریحی قرار دارند که می‌توانند تکمیل‌کننده بازدید از این باغ باشند. از جمله این مکان‌ها می‌توان به «باغ فردوس» اشاره کرد که در آن «موزه سینما» قرار دارد و علاقه‌مندان به تاریخ سینما می‌توانند از آن بازدید کنند. «موزه دکتر حسابی» نیز در نزدیکی باغ ایرانی واقع شده است و علاقه‌مندان به تاریخ علم و فرهنگ ایرانی می‌توانند از آن بازدید کنند. «میدان تجریش» با بازار سنتی و «دربند» با فضای کوهستانی و رستوران‌های سنتی نیز از دیگر جاذبه‌های اطراف باغ ایرانی هستند که می‌توانند تکه‌های گمشده پازل سفر یا گردش شما باشند. تمامی این مکان‌ها با فاصله‌ای کوتاه از باغ ایرانی قرار دارند و می‌توانند تجربه‌ای متنوع از فرهنگ، تاریخ و طبیعت تهران را برای گردشگران فراهم کنند.
سخن پایانی
باغ ایرانی تهران، پناهگاهی آرام در دل یکی از پرهیاهوترین نقاط پایتخت است؛ جایی که گذشته و حال با یکدیگر تلفیق شده‌اند و در سایه‌سار درختان و صدای روان جوی‌ها، فرصتی دوباره برای نفس کشیدن به سبک اصیل ایرانی فراهم آمده. این باغ، نه فقط برای گردشگران بلکه برای تهرانی‌هایی که دنبال آرامشی روزمره هستند، مقصدی شایسته امتحان و در دسترس است. پس اگر به دنبال مکانی هستید که هم چشم را نوازش دهد، هم جان را، و در عین حال گوشه‌ای از تاریخ و هنر ایرانی را نمایان کند، بی‌تردید باغ ایرانی تهران همان‌جاست. نظر شما چیست؟ آیا تاکنون از این باغ باصفا بازدید کرده‌اید؟ شما از کدام بخش باغ ایرانی بیشتر لذت بردید یا دوست دارید در اولین فرصت تجربه‌اش کنید؟ در بخش نظرات بنویسید و حس‌وحال‌تان را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.