بهاره بهرامی اگر فکر می‌کنید جاذبه‌های استان آذربایجان شرقی به شهر تبریز محدود می‌شود، پس احتمالاً چیزی درباره جاذبه‌های شهر سراب نشنیده‌اید. سراب یکی از شهرهای دیدنی و سرسبز آذربایجان شرقی است که در میان کوهستان‌های شمال غرب ایران قرار دارد. این شهر به لطف طبیعت کوهستانی، چشمه‌ها و رودخانه‌های خروشان، جذابیت‌های زیادی دارد؛ حال آنکه غیر از این موارد، بناهای تاریخی متعددی را هم در این شهر می‌توان پیدا کرد. اگر دوست دارید سفر به یک منطقه خوش آب‌وهوا را تجربه کنید و در عین حال به دیدن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی هم علاقه‌مند هستید، سراب می‌تواند مقصد خوبی برای سفر بعدی شما باشد. با ما همراه باشید تا در ادامه بیشتر با این شهر فوق‌العاده آشنا شویم.
سراب کجاست؟
سراب در میان دو رشته‌کوه بلند سبلان و بزقوش قرار گرفته است و به همین دلیل چشم‌اندازهای طبیعی بی‌نظیری مثل قله «آق‌داغ» و «قیسیر» دارد. این شهر با وسعتی حدود ۱۳ کیلومتر مربع، پس از تبریز و مراغه سومین شهر بزرگ استان آذربایجان شرقی به‌حساب می‌آید. سراب از شمال با هریس و مشکین‌شهر، از شرق با استان اردبیل، از جنوب با میانه و از غرب با بستان‌آباد هم‌مرز است.
- فاصله روستای سراب تا تبریز: ۱۳۴ کیلومتر
- فاصله سراب تا اردبیل: ۸۶ کیلومتر
- فاصله سراب تا سرعین: ۷۲ کیلومتر
- فاصله سراب تا میانه: ۱۶۵ کیلومتر
- فاصله سراب تا بستان آباد: ۶۶ کیلومتر
تاریخچه روستای سراب
شهرستان سراب قدمت بسیار زیادی دارد. آثار باستانی همچون سنگ‌نوشته‌های اورارتویی در نزدیکی این شهر نشان می‌دهند که پیشینه سکونت در این منطقه به دوران پیش از اسلام و حتی دوران مادها بازمی‌گردد. این کتیبه‌ها به خط میخی هستند و روی آن‌ها به فتوحات شاهان اورارتو اشاره شده است. اورارتو دوره‌ای از حکومت قومی به همین نام در قرن‌های ۹ تا ۶ قبل از میلاد در ارمنستان امروزی بوده است.
در کتاب‌های قدیمی مثل حدود العالم (قرن چهارم هجری قمری) و نوشته‌های یاقوت حموی، از این منطقه با نام‌های «سرآو» و «سراره» یاد می‌شود. علاوه بر این حمدالله مستوفی هم در کتاب نزهةالقلوب از این شهر با «سراو» یاد کرده است. به عقیده برخی، این اسامی برگرفته از نام رودخانه‌ای به نام «سراو» در این شهر گرفته شده است.
سراب تا به امروز بارها چندین بار جنگ و ویرانی را پشت سر گذاشته است. در سال ۶۱۷ هجری قمری، مغول‌ها به این شهر حمله کردند و بخش بزرگی از آن را نابود کردند. در دوران قاجار نیز سراب درگیری‌های متعددی را تجربه کرد: در سال ۱۲۰۵ هجری قمری، آقا محمدخان قاجار در نبرد با یکی از خان‌های محلی پیروز شد و شهر را به تصرف خود درآورد؛ در زمان فتحعلی شاه هم سراب به پایگاه آماده‌سازی نیروها در جنگ با روسیه تبدیل شد.
نکته آخر اینکه سراب تا سال ۱۳۲۴ هجری شمسی جزء اردبیل به‌حساب می‌آمد ولی پس از آن به آذربایجان شرقی الحاق شد.
آب و هوای سراب
همان‌طور که گفتیم شهرستان سراب میان رشته‌کوه بزقوش در جنوب و ارتفاعات سبلان در شمال قرار گرفته است و به همین دلیل آب‌وهوای کوهستانی و سردی دارد و در واقع یکی از سردسیرترین نقاط ایران به‌حساب می‌آید. از این رو زمستان‌های طولانی و سخت و تابستان‌های معتدلی دارد. سراب به‌طور میانگین حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ روز یخبندان در سال دارد. در زمستان ممکن است دمای این شهر تا ۲۷ درجه زیر صفر هم برود و در تابستان هم دمای هوا آن به حداکثر ۳۶ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
بهترین زمان سفر به سراب
سراب یک شهر کوهستانی است و به همین دلیل زمستان‌های بسیار سرد و برفی دارد اما در بهار طبیعت سرسبز و هوا کم‌کم معتدل می‌شود. با این حساب بهترین زمان سفر به سراب، اواخر بهار و فصل تابستان است. در این مدت علاوه بر اینکه هوا بسیار دلپذیر است، رودها هم پر آب هستند و می‌توانید از دیدن باغ‌های آلو، قیسی، گیلاس و آلبالو لذت ببرید.
جاهای دیدنی سراب
شهرستان سراب به دلیل اقلیم خاص و قدمت زیادی که دارد، پر از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی است؛ از کتیبه‌های سنگی گرفته تا چشمه‌های جوشان و رودخانه‌های خروشان. از این رو در این قسمت قصد داریم به معرفی جاهای دیدنی سراب بپردازیم.
مسجد جامع سراب
مسجد جامع سراب یکی از بناهای تاریخی مهم این شهر است که قدمت آن به قرن نهم هجری برمی‌گردد. جالب اینکه این مسجد برخلاف اکثر مساجد ایرانی، هیچ مناره و گلدسته‌ای ندارد. این مسجد یک حیاط کوچک و یک شبستان بزرگ دارد. از ویژگی‌های خاص این بنا می‌توان به طاق‌های جناقی و گنبدهای مدور اشاره کرد که در واقع سبک طراحی معماری دوران گورکانیان و ترکمانان آق‌قویونلو را نشان می‌دهند. در کنار درب شرقی این مسجد هم یک کتیبه مرمرین وجود دارد که قدمت آن به سال ۸۷۵ هجری قمری برمی‌گردد.
چهارطاق ساسانی آغمیون
چهارطاقی ساسانی در فاصله ۹ کیلومتری شمال شرقی سراب و در جاده طاران به آغمیون قرار دارد. این بنا در ابتدا یک آتشکده بود ولی بعدها به یک بقعه مذهبی تبدیل شد. مهم‌ترین ویژگی این بنا این است که تماماً از قلوه‌سنگ ساخته شده است. ناگفته نماند که مردم محلی این بنا را به نام امامزاده حسن می‌شناسند. چهارطاق آغمیون نهایتاً در سال ۱۳۴۷ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد.
کتیبه رازلیق
یکی از مهم‌ترین آثار باستانی سراب همین سنگ‌نوشته یا کتیبه رازلیق است که در شمال غربی روستای دیزهج سفیا و بر بالای کوه زاغان قرار دارد. این کتیبه مربوط به دوران آرگیشتی دوم، پادشاه اورارتو است و پیروزی‌های او در فتح سرزمین‌های روتومنی، آرهوفشولو، بوقو، گیردو، گیتوهانی و توایشدو را روایت می‌کند. این کتیبه ۱۶ سطر دارد و یکی از ارزشمندترین آثار به‌جامانده از دوران پیش از اسلام سراب به‌حساب می‌آید.
کتیبه اورارتویی قیرخ قیزلار
این کتیبه میخی در نزدیکی روستای قیرخ قیزلار و روی صخره‌ای در کوه قراکوه قرار دارد. این کتیبه ۱۲ سطر دارد و روایتگر پیروزی‌های آرگیشتی دوم (حکومت اورارتو) در فتح سرزمین‌های گیردو، گیتو هانی و توایشدو است.
سنگ افراشته‌های قیرخ قیزلار
در کنار کتیبه اورارتویی، چندین سنگ ایستاده وجود دارد که به «چهل دختر» معروف هستند. بر اساس افسانه‌های محلی، این سنگ‌ها انسان‌هایی بودند که از راه خدا دور شدند و به سنگ تبدیل شدند. برخی دیگری معتقدند هر سرداری که در جنگ پیروز می‌شد، سنگی به‌عنوان یادبود پیروزی خود در این مکان قرار می‌داد. در برخی از منابع هم ذکر شده است که این سنگ‌ها قربانگاه معبدی بزرگ در دوران باستان بوده‌اند.
مسجد سنگی اسنق
مسجد اسنق در روستای اسنق قرار دارد و قدمت آن به دوران ایلخانی برمی‌گردد. از ویژگی‌های این مسجد می‌توان به ستون‌های بزرگ با سرستون‌های مقرنس کاری‌شده و پنجره‌های منبت‌کاری شده اشاره کرد. این مسجد که در لیست آثار ملی ایران هم ثبت شده، در سال ۱۳۸۲ تحت مرمت قرار گرفت.
چشم‌اندازهای طبیعی سراب
مراتع سراب در فصل بهار و تابستان سرسبز و پر از شقایق‌های رنگارنگ می‌شوند. علاوه بر این رودخانه‌های پیسلرچای، تلخه‌رود و هندرودچای از میان شهر عبور می‌کنند و همین باعث می‌شود که این شهر حال و هوای دلپذیری داشته باشید. البته همان‌طور که قبلاً گفتیم در این دو فصل باغ‌های میوه سراب هم جلوه زیبایی به شهر می‌بخشند.
موزه مردم‌شناسی عشایر آذربایجان
این موزه در حمام تاریخی جلال قرار دارد که قدمت آن به دوره قاجار برمی‌گردد. این موزه اولین و تنها موزه عشایر ایران به شمار می‌رود و به همین دلیل بازدید از آن فرصت خوبی برای آشنایی با زندگی، پوشش، صنایع‌دستی، آداب و رسوم و معیشت عشایر آذربایجان است. این موزه بخش‌های مختلفی دارد که عبارت‌اند از: کتابخانه تخصصی، غرفه سینمای سنتی، غرفه زیورآلات، غرفه محصولات سنتی و بومی و ماکت‌هایی از زندگی عشایری.
چشمه‌های آبگرم سراب
شهرستان سراب یکی از قطب‌های مهم چشمه‌های آبگرم ایران است و از این رو گردشگران زیادی را به‌سوی خود می‌کشاند. آب چشمه‌های آبگرم سراب مواد معدنی فراوان و ترکیباتی مانند سولفات سدیم دارند که همین باعث تسکین دردهای مفصلی، رماتیسم و حتی مشکلات کلیوی می‌شود.
یکی از معروف‌ترین چشمه‌های آبگرم این شهرستان، چشمه آبگرم اسبفروشان است که در ۲۲ کیلومتری جنوب شهر و در دامنه رشته‌کوه بزقوش قرار دارد. این چشمه علاوه بر طبیعت زیبا، امکانات رفاهی مانند سرویس بهداشتی، مسجد، نمازخانه، آلاچیق و محلی برای غذا خوردن هم دارد. نکته جالب اینکه بنای این چشمه در دوران ولیعهدی عباس میرزا و به دستور حاکم منطقه به سبک معماری قاجار ساخته شده است.
سراب علاوه بر چشمه اسبفروشان، چشمه‌های آبگرم دیگری هم دارد که ازجمله آن‌ها می‌توان به آبگرم الله حق اشاره کرد. آب این چشمه هم برای درمان بیماری‌هایی مانند رماتیسم و مشکلات کلیه بسیار مفید است. دو چشمه آبگرم دیگر هم وجود دارد که خواص درمانی مشابهی دارند: چشمه شالقون و چشمه آبگرم جلده باخان.
رودخانه‌های سراب
شهرستان سراب رودخانه‌های خروشان و پرآب متعددی دارد که همین باعث می‌شود یک منطقه کوهستانی سرسبز باشد. این رودخانه‌ها نه‌تنها آب شرب منطقه و آب مورد نیاز بخش کشاورزی را برای مردم محلی تأمین می‌کنند، هر کدام به‌تنهایی یک فضای جذاب برای گردش و تفریح گردشگران فراهم می‌کنند.
از مهم‌ترین رودخانه‌های سراب می‌توان به سوین، آغمیون، پسلر و تاجیار اشاره کرد که همگی از کوه‌های سبلان سرچشمه می‌گیرند. رود وانِق چای هم از کوه‌های بزقوش سرچشمه می‌گیرد و نهایتاً در بخش جنوبی سراب به دیگر رودها می‌پیوندد و رودخانه آجی چای را شکل می‌دهند.
روستاهای دیدنی سراب
شهرستان سراب علاوه بر جاذبه‌های تاریخی و طبیعی که قبلاً معرفی کردیم، روستاهای دیدنی و زیبایی دارد که هر کدام را به دلیل طبیعت بکر، آب‌وهوای مطبوع و چشم‌اندازهای کوهستانی می‌توان یک مقصد جذاب برای طبیعت‌گردی دانست.
روستای آغمیون
یکی از روستاهای زیبای سراب، روستای آغمیون است که در مسیر جاده اردبیل به سراب و در ۱۰ کیلومتری شمال شرق این شهر قرار دارد. این روستا در دامنه‌های کوه سبلان واقع شده و یکی از مناطق خوش آب‌وهوای این شهرستان محسوب می‌شود. از جذابیت‌های این روستا می‌توان به پوشش گیاهی متنوع، باغ‌های سرسبز و رودخانه آغمیون‌چای اشاره کرد.
روستای رازلیق
یکی دیگر از روستاهای دیدنی سراب، روستای رازلیق است که در حاشیه رودخانه پسلر قرار گرفته است و به دلیل طبیعت سرسبزی که دارد، مقصد خوبی برای پیک‌نیک و طبیعت‌گردی به‌حساب می‌آید. همان‌طور که قبلاً گفتیم، سنگ‌نوشته تاریخی رازلیق هم در این روستا و روی کوه زاغالان قرار دارد.
سوغات و صنایع‌دستی سراب
صبر کنید هنوز جذابیت‌های سراب تمام نشده است. این شهر سوغات و صنایع‌دستی بسیار متنوع و باکیفیتی دارد که معروف‌ترین آن عسل سبلان است که از زنبورستان‌های دامنه‌های رشته‌کوه سبلان به دست می‌آید.
علاوه بر عسل، لبنیات محلی سراب نیز بسیار معروف هستند. ازجمله محصولات لبنی این منطقه می‌توان به کره، ماست، پنیر محلی و دوغ اشاره کرد که به لطف آب‌وهوای کوهستانی طعم لذیذی دارند. یکی دیگر از سوغات‌های سنتی و خوشمزه سراب، نان فطیر است که معمولاً در وعده صبحانه یا عصرانه استفاده می‌شود
صنایع‌دستی سراب نیز شهرت زیادی دارند. فرش و قالی‌های دستبافت شریبان و مهربان، گلیم‌های محلی، منبت‌کاری روی چوب و حکاکی روی فلز؛ تنها گوشه‌ای از هنر مردمان این شهر هستند.
مراکز خرید سراب
شهر سراب مراکز خرید متنوعی دارد که ازجمله آن‌ها می‌توان به راسته بازار سراب، پاساژ اسکان، پنجشنبه بازار، بازار ولیعصر و برج یادمان اشاره کرد. در این میان راسته بازار سراب جذابیت خاصی دارد؛ چراکه یکی از اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین مراکز خرید شهر به‌حساب می‌آید. این بازار در مجاورت موزه مردم‌شناسی عشایر آذربایجان، پاساژ اسکان و مسجد جامع سراب قرار دارد و به همین دلیل یکی از پررفت‌وآمدترین مراکز شهر به‌حساب می‌آید. اگر به سراب سفر کردید، حتماً سری به این بازار بزنید. در این بازار هر چه بخواهید را می‌توانید پیدا کنید؛ از سوغات و صنایع‌دستی گرفته تا پوشاک و محصولات محلی.
غذاهای سنتی سراب
شهر سراب همانند سایر مناطق استان آذربایجان شرقی، غذاها و خوراکی‌های سنتی خوشمزه‌ای دارد. اگر اهل غذاهای محلی هستید، حتماً معروف‌ترین غذای بومی این شهر یعنی تاوا کباب را امتحان کنید. یکی دیگر از غذاهای سنتی این شهر، آبگوشت است که با آنچه فکر می‌کنید کاملاً فرق دارد؛ چراکه با ادویه‌های محلی و سبزیجات کوهستان‌های اطراف طبخ می‌شود.
از غذاها که بگذریم، سراب شیرینی‌های خاص و خوشمزه‌ای هم دارد که معروف‌ترین آن‌ها فتیر و نوقا هستند. فتیر قبلاً برای مناسبت‌های مذهبی و اعیاد پخته می‌شد، اما در حال حاضر تقریباً همیشه و همه‌جا در دسترس است. نوقا نیز با ترکیب عسل، سفیده تخم‌مرغ و آجیل درست می‌شود و البته یکی از سوغاتی‌های شیرین سراب هم به‌حساب می‌آید.
سخن پایانی
شهرستان سراب، سومین شهر بزرگ استان آذربایجان شرقی است که به لطف طبیعت بکر کوهستانی، رودخانه‌های پرآب، روستاهای سرسبز و آثار تاریخی متعدد؛ سالانه گردشگران زیادی را به‌خصوص در فصل‌های بهار و تابستان به‌سوی خود می‌کشاند. هر گوشه این شهر که بروید، چیزی برای شگفت‌زده شدن وجود دارد؛ از چشمه‌های آبگرم گرفته تا بازارهای سنتی، صنایع‌دستی اصیل و غذاهای محلی. اگر دوست دارید با تاریخ کهن، طبیعت و فرهنگ خطه آذربایجان در دل کوهستان‌های شمال غرب ایران آشنا شوید، روستای سراب یکی از بهترین جاها برای شما است.
سؤالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.