راهنمای سفر به شیرگاه شهری سرسبز و تاریخی در دل مازندران
مبینا قراباغی میان جنگل‌های سوادکوه، شهری کوچک به نام شیرگاه وجود دارد که رودخانه‌ای آرام از آن می‌گذرد و هر گوشه‌اش، سرنخی از گذشته‌ای پُرماجرا را در خود دارد. چنانچه پل‌های تاریخی مانند پل شاه‌عباسی و ایستگاه راه‌آهن قدیمی، گواهی بر گذشته پرماجرای این منطقه هستند. با توجه به جنگل‌های هیرکانی، آبشارهای گزو و ترز و سدهای لفور و سنبل‌رود و چندین و چند مکان دیدنی دیگر، شیرگاه در سال‌های اخیر جایگاهی ویژه در میان مقاصد گردشگری پیدا کرده است. در ادامه این مقاله یا به عبارتی راهنمای سفر به این شهر، از موقعیت جغرافیایی، پیشینه تاریخی، شرایط آب‌وهوایی و بهترین فصل سفر گرفته تا روستاها، پل‌ها و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی شیرگاه خواهید خواند؛ پس همراه ما بمانید تا با شهری کوچک که تجربه سفر به شمال را به شکل متفاوتی پیش روی شما می‌گذارد، آنچنان که باید و شاید آشنا شوید.
شیرگاه کجاست؟
شیرگاه، شهری از توابع استان مازندران، در مرکز شهرستان سوادکوه شمالی واقع شده است. این شهر در فاصله ۲۵ کیلومتری از قائمشهر، ۲۰ کیلومتری از زیراب، ۳۰ کیلومتری از پل سفید و ۴۰ کیلومتری از ساری، مرکز استان مازندران، قرار دارد. شیرگاه در دل کوه‌های البرز مرکزی قرار دارد و از شمال توسط شهرستان سوادکوه شمالی، از جنوب با شهرستان فیروزکوه در استان تهران و شهرستان مهدی‌شهر در استان سمنان، از غرب با شهرستان بابل و از شرق با شهرستان ساری محصور شده است.
آدرس شیرگاه: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، بخش مرکزی، شهر شیرگاه
تاریخچه شیرگاه
بهتر آن است تا در همین ابتدای امر، این مهم را بدانید که شهر شیرگاه، از گذشته بر سر گذرگاه‌های کوهستانی البرز و کنار تلاقی دو رود تالار و کسلیان شکل گرفت؛ حال اینکه همین موقعیت، نقش راهبردی‌اش را در ارتباطات منطقه‌ای تقویت کرد. در منابع تاریخی و جغرافیاییِ معاصرِ پهلوی اول از «قصبهٔ شیرگاه» با اداره جنگلبانی، کارخانه قیراندود و ایستگاه راه‌آهن یاد شده است که از پیوند دیرینه شهر با جنگل‌داری و حمل‌ونقل خبر می‌دهد.
در ادامه باید این نکته را ذکر کرد که درباره نام این شهر روایت‌های متعددی ثبت شده است: برخی آن را برگرفته از درخت «شیردار» می‌دانند و گروهی «شیر» را در طبری به معنای «خیس/مرطوب» دانسته و «شیرگاه» را «جایِ نمناک» تفسیر کرده‌اند؛ توجه داشته باشید که هر دو برداشت در منابع فارسی امروز نیز بازتاب دارد. اوج‌گیری رفت‌وآمد در عصر صفوی با ساخت «راه شاه‌عباسی» سبب شد پل‌های آجریِ مسیر، به‌ویژه «پل شاه‌عباسی شیرگاه» بنا شوند. در دوره راه‌آهن سراسری (بازه 1305 تا 1317 هـ.ش) نیز کارخانه «اشباع تراورس شیرگاه» (۱۳۱۱ هـ.ش) به‌عنوان نخستین واحد صنعتیِ تخصصیِ کشور در این حوزه به کار افتاد؛ نقشی که جایگاه صنعتی شیرگاه را در قرن اخیر (قرن بیستم میلادی) تثبیت کرد.
فاصله شیرگاه با شهرهای اطراف
برای برنامه‌ریزی دقیق سفر به شیرگاه، دانستن فاصله و مدت زمان تقریبی رسیدن از شهرهای مهم اطراف بسیار ضروری است. جدول زیر به‌صورت خلاصه فاصله شیرگاه تا شهرهای پررفت‌وآمد را نشان می‌دهد:
| مبدا | فاصله تا شیرگاه (کیلومتر) | مدت زمان تقریبی با خودرو | توضیحات |
| ساری | ۴۳–۴۶ کیلومتر | حدود ۴۵ دقیقه | مسیر مستقیم و آسفالته |
| قائمشهر | ۲۲–۲۵ کیلومتر | حدود ۲۲ دقیقه | کوتاه‌ترین راه برای دسترسی به شیرگاه |
| بابل | ۳۸–۴۰ کیلومتر | حدود ۳۰ دقیقه | عبور از مسیرهای جنگلی و زیبا |
| تهران (از جاده فیروزکوه) | ۲۲۸–۲۳۰ کیلومتر | ۳ تا ۳/۵ ساعت | مسیر اصلی و پرتردد برای ساکنان پایتخت |
مسیرهای دسترسی به شیرگاه
برای رسیدن به شیرگاه دو روش اصلی با امکان عملی شدن وجود دارد: جاده‌ای و ریلی. مسیر جاده‌ای محبوب از تهران از طریق جاده فیروزکوه (یا مسیرهای جایگزین طولانی‌تر) است؛ مسافتی حدود ۲۲۸–۲۳۰ کیلومتر که معمولا بین ۳ تا ۳/۵ ساعت رانندگی طول می‌کشد (این زمان به میزان ترافیک و تعداد توقف‌ها بستگی دارد). از دیگر شهرهای نزدیک، ساری در حدود ۴۳–۴۶ کیلومتر و تقریبا ۴۰ تا ۴۵ دقیقه و قائمشهر حدود ۲۲–۲۵ کیلومتر و نزدیک به ۲۰ تا ۳۰ دقیقه تا شیرگاه فاصله دارد؛ بابل نیز در حدود ۳۸–۴۰ کیلومتر قرار گرفته است. گزینه دوم، سفر به این شهر با قطار است: ایستگاه راه‌آهن شیرگاه روی خط راه‌آهن سراسری قرار دارد و سفر ریلی تهران–شیرگاه حدود ۶ الی ۸ ساعت زمان می‌برد؛ این مسیر به‌خصوص برای کسانی که ترجیح می‌دهند در طول راه از مناظر تاریخی و صد البته پل ورسک دیدن کنند، ایده‌آل است.
آب و هوای شیرگاه
آب‌وهوای شیرگاه، شهری که در ارتفاع نسبی حدود ۲۳۸ متری از سطح دریا، آن هم در بخش سوادکوه شمالی مازندران واقع شده، به‌دلیل قرارگیری در دامنه‌های البرز و نزدیک به دریای خزر، با ویژگی‌هایی خاص خود همراه است. بر اساس میانگین‌های اقلیمی، تابستان‌های آن گرم و آفتابی‌اند (دما تا ۳۵–۳۷ درجه درجه سانتی‌گراد) و احتمال بارش پراکنده یا باران‌های کوتاه‌مدت وجود دارد؛ در حالی که زمستان‌ها ملایم و مرطوب به سر می‌شود. بیشترین بارش‌ها در بیشتر مواقع در پاییز رخ داده و با توجه به اختلاف دمای روز و شب، لباس مناسب همراهتان داشته باشید. طبق داده‌های دقیق منابع هواشناسی به‌روز مانند The Weather Network، در روزهای گرم تابستانی بیشینه حدود ۳۳ درجه و کمینه نزدیک به ۲۱ درجه سانتی‌گراد است. به‌طورکلی، بر اساس داده‌های AccuWeather، وضعیت جوی شیرگاه اغلب آفتابی یا صاف گزارش می‌شود و تغییرات رطوبت و میزان پوشش ابر در آن بسیار محدود است.
بهترین زمان سفر به شیرگاه
بهترین زمان سفر به شیرگاه از اردیبهشت تا اوایل مهرماه است. در این بازه، جنگل‌ها سرسبز و رودخانه‌ها پرآب‌اند، دمای هوا معمولا معتدل است و پیاده‌روی در مسیرهای جنگلی یا بازدید از پل‌های تاریخی به‌راحتی هرچه تمام‌تر انجام می‌شود. البته بر پایه اطلاعات جمع‌آوری شده از منابع معتبر، اردیبهشت و خرداد اوج شکوفایی طبیعت این منطقه هستند؛ حال اینکه، تیر و مرداد برای دوستداران تابستان‌های خنک‌تر در شمال مناسب بوده و اواخر شهریور تا اوایل مهر همچنان هوا ملایم و برگ‌ریزان و رنگ‌آمیزی پاییزی در آغاز کار خود قرار دارد. به‌طورکلی، این بازه زمانی برای تورهای طبیعت‌گردی، عکاسی و گردش روزانه مناسب‌تر از فصل‌های سرد یا بارانی گزارش و تو گویی تجربه شده است.
نکات مهم و کاربردی: یادآور می‌شود که پیش از شروع حرکت، وضعیت رودخانه‌ها و جاده‌ها را چک کنید؛ صبح‌ها و غروب‌ها ممکن است خنک‌تر باشند، پس همراه داشتن لباس گرم جهت احتیاط توصیه می‌شود. همچنین در ماه‌های اوج گردشگری (اردیبهشت-مرداد) رزرو اقامتگاه پیش از سفر منطقی به نظر می‌رسد.
جاهای دیدنی شیرگاه
شیرگاه، یکی از جمله شهرهای زیبای استان مازندران است که در دل جنگل‌های هیرکانی و دره‌های سرسبز واقع شده است و به‌عنوان مقصدی محبوب برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و تاریخ‌پژوهی شناخته می‌شود. این شهر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوانی دارد، از جمله رودخانه کسیلیان، پل شاه عباسی و روستاهای دهکلان، کلیج‌خیل و بهمنان. همچنین سد سنبل‌رود، جنگل‌های اندارگلی و پلنگ‌دره، آبشارهای گزو و ترز، روستا و آبشار زیولا، سد لفور و روستای بورخانی، شیرگاه را به یکی از مقاصد اصلی گردشگری شمال ایران تبدیل کرده است. در ادامه، به معرفی این جاهای دیدنی (جاذبه‌های گردشگری) خواهیم پرداخت تا با اطلاعات دقیق و به‌روز، شما را در برنامه‌ریزی سفر به این منطقه زیبا یاری کنیم.
رودخانه کسیلیان
رودخانه کسیلیان در شهرستان سوادکوه، در محدوده استان مازندران، از ارتفاعات جنوب‌شرقی شهر پل‌سفید سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستای نارنج‌بن، به رودخانه تالار می‌پیوندد. این رودخانه با طول تقریبی ۵۰ کیلومتر، در مسیر خود مناظری طبیعی و بکر را به نمایش می‌گذارد. آب زلال و خنک آن در فصل تابستان، مکان مناسبی برای آب‌تنی و تفریحات آبی فراهم می‌آورد. جریان ملایم و عمق مناسب آب، این رودخانه را به مقصدی ایمن و فراموش‌نشدنی برای گردشگران تبدیل کرده است. علاوه‌بر زیبایی‌های طبیعی، رودخانه کسیلیان به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم منطقه شناخته می‌شود و سالانه پذیرای مسافران زیادی از سراسر کشور است.
آدرس رودخانه کسیلیان: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، شهر شیرگاه، بستر رودخانه کسیلیان در محدوده شهری و پل‌های تاریخی
پل شاه عباسی
پل شاه عباسی یکی از آثار تاریخی برجسته شهرستان شیرگاه در استان مازندران است که بر روی رودخانه کسیلیان یا روشن‌تلار ساخته شده است. این پل در دوران صفویه و در مسیر جاده شاه‌عباسی قدیم که اصفهان را به بهشهر متصل می‌کرد، احداث شده و با شماره ۳۶۶۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. طول پل شاه عباسی ۵۷ متر و عرض آن بدون احتساب جان‌پناه‌ها ۵ متر است. این پل دارای دو دهانه است که دهانه شمالی آن بزرگ‌تر از دهانه جنوبی آن می‌باشد. مصالح به‌کاررفته در ساخت پل شامل آجر، ملات ساروج و گچ است. در سال‌های اخیر، طاق‌های پل دچار ریزش شده‌اند، اما همچنان به‌عنوان یکی از جاذبه‌های تاریخی منطقه محسوب می‌شود.
آدرس پل شاه عباسی: استان مازندران، سوادکوه شمالی، شیرگاه، محله سروستان، کنار رودخانه
روستای دهکلان
روستای دهکلان، واقع در دهستان لفور و بخش مرکزی از توابع شهرستان سوادکوه شمالی، یکی از مقاصد جذاب گردشگری در شمال ایران است. این روستا با فاصله‌ای حدود ۱ کیلومتر از مرکز شهر شیرگاه، به‌دلیل طبیعت بکر و آب‌وهوای خنک و مرطوب، در فصل‌های بهار و تابستان پذیرای گردشگران بسیاری است. دهکلان با پوشش گیاهی متنوعی از درختان توسکا، چنار، نمدار، افرا و میوه‌های جنگلی مانند ازگیل و آلوچه جنگلی، جلوه‌ای زیبا از طبیعت هیرکانی را به نمایش می‌گذارد. مردم این روستا عمدتا به کشاورزی و دامداری مشغول هستند و مهمان‌نوازیشان گوشزد همگان است.
آدرس روستای دهکلان: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، بخش مرکزی، دهستان لفور، جنوب‌غرب شیرگاه
روستای کلیج خیل
روستای کلیج‌خیل در ۴ کیلومتری شهر شیرگاه و ۳۵ کیلومتری شهرستان سوادکوه در استان مازندران واقع شده است. این روستا با جمعیتی حدود ۱,۵۲۶ نفر و ۴۳۵ خانوار، در دهستان شرق و غرب شیرگاه قرار دارد. کلیج‌خیل از شمال به جنگل‌های سرفراز شمال، از جنوب به رودخانه تلار، از شرق به روستای شیرجه‌کلا و از غرب به روستای گاوان‌کلا و بابلکنار متصل است. اهالی این روستا با ۵۰۰ هکتار زمین کشاورزی دیم و خشکه، عمدتا به دامداری و کشاورزی مشغول هستند.
آدرس روستای کلیج خیل: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، دهستان شرق‌وغرب شیرگاه، حدود ۴ کیلومتری شیرگاه
روستای بهمنان
روستای بهمنان در شهرستان سوادکوه شمالی استان مازندران واقع شده و در دهستان کسلیان (کسیلیان) قرار دارد. این روستا از شمال به روستای ولوکش، از جنوب به روستای قادی‌کلا، از غرب به کوه‌ها و اراضی ملی و از شرق به روستای اتو محدود می‌شود. طبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵ (هـ.ش)، جمعیت آن ۷۳ نفر بوده است. شاید برایتان جالب باشد که بهمنان همچنین نام طایفه‌ای است که در این روستا زندگی می‌کرده‌اند. مطابق نقل افضل‌الملک در سفرنامه مازندران، این طایفه به همراه سه طایفه اولاد، شیروان و گاوان پیش از اسلام در سوادکوه می‌زیسته‌اند. این روستا در مسیر جاده بین‌روستایی واقع شده و منطقه‌ای بسیار آرام و سرسبز است. وجود اماکن مذهبی مانند بقعه امامزاده شاه‌نظر و مزار امامزاده عباس، در اطراف روستا، و همچنین، برگزاری آیین‌های مذهبی خاص، به‌ویژه در ماه‌های محرم‌الحرام و صفر، بر جاذبه‌های گردشگری این روستا افزوده است.
آدرس روستای بهمنان: استان مازندران، شهرستان سوادکوه، بخش زیراب، دهستان کسلیان، حدود ۴ کیلومتری شهر زیراب
سد سنبل رود
سد سنبل‌رود، سازه‌ای خاکی با هسته رسی است که در فاصله حدود ۸ کیلومتری جاده شیرگاه، میان سوادکوه و بابلکنار واقع شده است. این سد با ارتفاعی در حدود ۲۲/۵ متر، طول تاجی برابر با ۸۸۹ متر و عرضی حدود ۱۰ متر، جزو بزرگ‌ترین سدهای خاکی منطقه محسوب می‌شود. مخزن آن با حجم قابل‌توجهی از آب، منابعی برای کشاورزی و تکثیر ماهی فراهم کرده و در هر دوره نزدیک به ۵۰٬۰۰۰ قطعه بچه‌ماهی در آن پرورش داده می‌شوند. اطراف سد شامل پارکی جنگلی با وسعتی بین ۳۵ تا ۴۰ هکتار است؛ هرچند که از این میزان، بخش قابل‌توجهی زیر آب رفته، بخشی با آلاچیق پوشانده شده و باقی به فضای سبز تعلق دارد.
آدرس سد سنبل رود: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، بخش مرکزی، دهستان لفور، حوالی روستای نفت‌چال
جنگل اندارگلی
جنگل اندارگُلی در بخش نارنجستان شهرستان سوادکوه شمالی و در همسایگی روستای چایباغ (همجوار اندارگلی) واقع است. این پهنه جنگلی با پوشش گیاهی هیرکانی سرسبز و جریان رودخانه اوتجون که سکوت را با نسیمی دلپذیر همراه کرده، گزینه‌ای شایان تامل برای پیاده‌روی، کمپینگ یا صرف لحظاتی فارغ از هیاهوی روزمره است. فاصله آن از مرکز شیرگاه نزدیک به ۲۰ کیلومتر و تا ساری حدود ۴۵ کیلومتر اعلام شده است. نزدیک این منطقه، کلبه‌ها و متل‌های جنگلی وجود دارد که برای یک اقامت کوتاه در دل طبیعت توصیه می‌شوند. مسیر دسترسی مناسب از راه فیروزکوه و جاده فرعی چایباغ باعث می‌شود رسیدن به این نقطه حتی برای سفرهای یک‌روزه نیز آسان باشد.
آدرس جنگل اندارگلی: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، شیرگاه، محور توکل-روستای اندارگلی
جنگل پلنگ دره
جنگل پلنگ‌دره، دیگر جنگلی است که در دل زاگرس مازندران، و در حوالی شهر شیرگاه قرار دارد. این منطقه بخشی از جنگل‌های هیرکانی باستانی است که رودخانه‌ای زلال از میان آن می‌گذرد و به آبشاری ۸ متری ختم می‌شود؛ پایین آبشار حوضچه‌ای سنگی شکل گرفته که تو گویی برای آب‌تنی رهگذران به این صورت درآمده است. مسیر دسترسی به این جنگل از جاده فیروزکوه آغاز شده، پس از عبور از پل سفید و شهر شیرگاه، مسیر فرعی خاکی کنار پل آهنی (حوالی روستای نفار) گردشگران را به نقطه آغاز پیاده‌روی در دل جنگل می‌رساند؛ گفته می‌شود که مدت رانندگی خاکی حدود یک ساعت است. عمق رودخانه در بیشتر نقاط کمتر از نیم‌متر (0/5 متر) است که برای همنشینی با آب در فصل گرما مناسب است.
آدرس جنگل پلنگ دره: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، حوالی شیرگاه، مسیر دسترسی جنگلی پلنگ‌دره
آبشار گزو
آبشار گزو در دل جنگل‌های هیرکانی لفور در شهرستان سوادکوه شمالی قرار گرفته و در فاصله حدود ۱۵ کیلومتری شیرگاه و ۲۵ کیلومتری زیرآب واقع گشته است. این پدیده طبیعی از دو آبشار تشکیل شده: بخش نخست با ارتفاعی کمتر و در حدود ۵ متر و بخش دوم با ارتفاع نزدیک به ۴۳ متر که مجموع آن به ۴۸ متر می‌رسد. در پایین آبشار، حوضچه‌ای زلال شکل گرفته که برای شنا و تنی به آب زدن در فصول گرم بسیار مناسب است. دسترسی به آبشار از طریق جاده فیروزکوه، عبور از شیرگاه و ادامه مسیر به‌سوی جاده لفور و سپس تا امامزاده برادران گزو انجام می‌شود؛ در ادامه حدود نیم ساعت پیاده‌روی در شیب ملایم تا رسیدن به مقصود لازم است.
آدرس آبشار گزو: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، دهستان لفور، پارک جنگلی گَزو/نزدیک جوارم
روستای گالشکلا
روستای گالشکلا، در فاصله حدود ۸۰ کیلومتری ساری و ۲۵ کیلومتری شیرگاه، در دهستان لفور و نزدیک شهر بهنمیر قرار گرفته است. این روستا که به «بهشت دامداران» مشهور است، با اقلیم معتدل، پوشش گیاهی سرسبز و مهربانی ساکنان، مقصدی خاص و جذاب برای طبیعت‌گردان محسوب می‌شود. خانه‌های سنتی و کلبه‌های چوبی به‌صورت محدود احداث شده‌اند تا بافت بومی حفظ گردد و گردشگران بتوانند اقامتی روستایی با امکان درک هویت ساکنین مناطق کوهستانی را تجربه کنند. روستای گالشکلا در دامنه جنوبی رشته‌کوه البرز و حوزه آبریز سد البرز واقع است و در چارچوب جغرافیایی، به دو قسمت پایین (نزدیک جاده بهنمیر–قائمشهر) و بالا (جنوب رودخانه تلار) تقسیم می‌شود. در کنار مناظر بکر، آبشار آهکی اسکلیم‌رود در حدود ۲ کیلومتری روستا، با آبی گوارا و طبیعت بکر، پیشنهاد خوبی برای پیاده‌روی در طبیعت است.
آدرس روستای گالشکلا: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، بخش مرکزی، روستای گالشکلا
آبشار ترز
آبشار ترز در دل جنگل‌های هیرکانی لفور، در بخش مرکزی شهرستان سوادکوه استان مازندران قرار دارد. این آبشار آهکی با ارتفاعی حدود ۱۸ متر، از میان صخره‌های پوشیده از خزه می‌ریزد و جلوه‌ای خیره‌کننده خلق می‌کند. برای رسیدن به آن، باید از روستای قرآن‌تالار عبور کرده و سپس حدود ۳۰ الی ۴۰ دقیقه پیاده‌روی در مسیر مال‌رو و جنگلی انجام داد؛ عبور از کنار رودخانه بابلرود و گاهی از پل چوبی قدیمی راه رسیدن به مقصد را هموار می‌سازد. در پایین آبشار، غارهای آهکی کوچک و حوضچه‌هایی مناسب برای آب‌تنی ایجاد شده است.
آدرس آبشار ترز: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، دهستان لفور، ناحیه جنگلی ترز (درست در میان روستاهای حوزه لفور)
آبشار و روستای زیولا
آبشار و روستای زیولا، که گاهی با نام «خارخون» نیز شناخته می‌شود، در حوالی شیرگاه سوادکوه جای گرفته و پناهگاه طبیعت‌دوستان به‌شمار می‌آید. مطابق گفته‌ها و شنیده‌ها، ارتفاع آبشار به ۱۸ متر می‌رسد و حوضچه‌ای کوچک در پایین آن شکل گرفته که با فرا رسیدن تابستان برای آب‌تنی ایده‌آل می‌شود. جهت دسترسی به این آبشار نیاز به پیمودن حدود ۴۰ دقیقه مسیر جنگلی ملایم در امتداد رودخانه دارید؛ مسیری که برای بیشتر بازدیدکنندگان قابل پیمایش است.
آدرس آبشار و روستای زیولا: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، دهستان لفور، روستای زیولا، آبشار در حاشیه بافت تاریخی روستا
سد لفور
سد لفور (معروف به سد البرز یا سد پاشاکلا) در دهستان لفور، شهرستان سوادکوه شمالی استان مازندران قرار دارد و در نزدیکی شیرگاه (حدود ۱۰ کیلومتر) واقع شده است. این سازه سنگ‌ریزه‌ای با هسته رسی، از تلاقی سه رودخانه کارسنگ‌رود، آذررود و اسکلیم‌رود تامین آب می‌شود. با عمقی حدود ۷۵ تا ۷۸ متر و طول تاج تقریبی ۸۳۸ متر، سد لفور توان ذخیره‌سازی حدود ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب را دارد؛ این آب برای مصرف شرب و آبیاری در چندین شهرستان اطراف حیاتی است. دریاچه پشت سد در دل جنگل‌های لفور گسترده شده و چشم‌اندازی آرام و مناسب برای گردشگری، ماهی‌گیری، پیک‌نیک و کمپ را ارائه می‌دهد.
آدرس سد لفور: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، دهستان لفور، منطقه دیوتک
روستای بورخانی
روستای بورخانی، در دل دهستان لفور شهرستان سوادکوه شمالی، حدود ۳۵ کیلومتری شیرگاه و ۱۸ کیلومتری زیرآب قرار دارد. این روستا که به دو بخش پایین‌محله و بالا‌محله تقسیم می‌شود، در میان جنگل‌های زیبا و در همسایگی روستاهایی چون نفت‌چال و جوارم جای گرفته است. جمعیتی حدود ۳۷۰ نفر در قالب حدود ۱۵۰ خانوار در آن زندگی می‌کنند و در ایام مناسبت‌ها به‌ویژه نوروز، جمعیت به نزدیک هزار نفر نیز افزایش می‌یابد. کشاورزی و دامداری پایه‌های اقتصاد محلی را تشکیل می‌دهند. در کنار بافت بومی و خانه‌های ساده، جاذبه‌ای مذهبی مانند امامزاده بوبر کيا سلطان نیز در روستا وجود دارد. مسیر دسترسی خاکی از سمت جوارم یا دئوتک پیوند روستا با جاده‌های اصلی را ممکن می‌سازد.
آدرس روستای بورخانی: استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی، بخش مرکزی، دهستان لفور، حدود ۳۰ تا ۳۵ کیلومتری شیرگاه
سوغات شیرگاه
در سفر خود به شیرگاه، می‌توانید اشیائی اصیل و ارزشمند به‌یادگار ببرید. از میان صنایع دستی، گلیم و جاجیم دست‌بافت با نقش‌های الهام‌یافته از مناظر سرسبز، قالیچه‌های سنتی و محصولات چوبی حک‌شده همچون کاسه و تندیس‌های ریز توجه بسیاری را به خود جلب می‌کنند. عروسک‌های بافتنی محلی و طرح‌های سفالی نیز جلوه‌ای متفاوت ارائه می‌کنند. در میان خوراکی‌ها، حلوای شیرین مخصوص شیرگاه، نان ارسیولی (ارسی‌یولی) و شیرینی کنجدی پشت زیک طعمی خاص و ماندگار در جانتان به‌جا خواهند گذاشت. علاوه‌براین، عسل طبیعی، محصولات لبنی محلی و برنج باکیفیت مازندرانی از دیگر گزینه‌های محبوب میان گردشگران‌اند.
غذاهای محلی و سنتی شیرگاه
در طول سفر خود به شیرگاه، بد نیست تا برخلاف طبع همیشگی خود، غذاهای محلی و سنتی، ولی احتمالا جدید را امتحان کنید. مرغابی شکم‌پر، پرشده با آلو، گردو، سبزی معطر و رب انار، یکی از غذای محلی برجسته این منطقه است. مالابیج یا ماهی شکم‌پر، با ماهی سفید یا قزل‌آلا و چاشنی‌های محلی، تجربه‌ای از غذاهای دریایی به همراه دارد. در روزهای سرد، آش‌های محلی مانند آش دوغ، آش کدو، آش ترش و آش چهل‌گیاه غذاهایی مقوی و گرم فراهم می‌کنند. خواستاران طعم‌های گیاهی، از باقلا وابیج (تهیه‌شده با باقلای تازه، شوید و سیر) نهایت بهره را خواهند برد. برای علاقه‌مندان به شیرینی نیز شیرینی‌هایی سنتی، کماج، حلوای محلی و نان ارسیولی یادگاری در خور ملاحظه خواهند بود.
در سفر به شیرگاه کجا اقامت کنیم؟
برای اقامت در شیرگاه، طیف گسترده‌ای از انتخاب‌ها پیش روی مسافران قرار می‌گیرد. از کلبه‌های چوبی آرمیده در دل جنگل گرفته تا ویلاهای استخردار لوکس، هر نوع سلیقه و سبک سفر را پوشش می‌دهند. برخی از این اقامتگاه‌ها با جکوزی، تراس جنگلی یا چشم‌انداز باغ تجهیز شده‌اند و به‌واسطه معماری بومی، هماهنگی قابل‌توجهی با محیط طبیعی ایجاد کرده‌اند. وب‌سایت‌های مختلفی شرایط رزرو سریع را مهیا کرده و بازه قیمتی متنوعی، از حدود ۳۵۰ هزار تا ۱۷ میلیون تومان برای هر شب، در اختیار گردشگران می‌گذارند. آن دسته از افرادی که علاقه‌مند به درک بیشتر فرهنگ محلی‌اند، می‌توانند بوم‌گردی‌هایی چون «افضل روآر» یا «خان‌سره» را برگزینند؛ مکان‌هایی که در باغ‌ها یا حاشیه جنگل‌های هیرکانی جای گرفته‌اند و فضایی صمیمی و آرامش‌بخش خلق می‌کنند. در نتیجه، چه در پی اقامتگاهی مدرن با امکانات کامل باشید و چه محیطی سنتی و ساده را ترجیح دهید، در شیرگاه گزینه‌ای متناسب با خواسته‌تان خواهید یافت.
هزینه سفر به شیرگاه چقدر می‌شود؟
میانگین هزینه برای یک سفر دو روزه به شیرگاه برای دو نفر که شامل اقامت و وعده غذایی است، به‌ازای هر نفر، بین ۱/۵ تا ۲ میلیون تومان برآورد می‌شود. البته هزینه اقامت وابسته به نوع محل متغیر است: اجاره ویلا یا کلبه معمولی حدود ۶۰۰ هزار تا ۱/۳ میلیون تومان در شب خواهد بود. اگر به‌دنبال محل با امکانات بیشتر مانند جکوزی یا استخری باشید، برآورد هزینه‌تان نیز به‌تناسب افزایش می‌یابد. بلیط قطار تهران–شیرگاه نیز نقش قابل‌توجهی در هزینه کلی دارد. نرخ‌ها بسته به نوع قطار، امکانات و زمان خرید متفاوت هستند، اما استفاده از پلتفرم‌های مختلف برای مقایسه قیمت‌ها به‌صرفه است. در مجموع، برای برنامه‌ای متعارف شامل رفت‌وبرگشت، اقامت به‌مدت دو شب، وعده غذا و جابجایی داخل منطقه، پیشنهاد می‌شود تا به‌ازای هر نفر، بودجه‌ای بین ۲ تا ۲/۵ میلیون تومان در نظر بگیرید تا تمام هزینه‌ها را پوشش دهد.
سخن پایانی
شیرگاه را می‌توان شهری دانست که هم تاریخ و هم طبیعت را در جای‌جای آن می‌توان جُست؛ از پل‌های تاریخی که یادگار گذشته‌اند تا جنگل‌ها و آبشارهایی که امروز گردشگران را به سوی خود می‌کشانند. این مقاله و راهنما تصویری روشن از موقعیت، تاریخچه و جاذبه‌های شیرگاه ارائه کرد تا بتوانی پیش از سفر، دیدی کامل‌تر از مقصد داشته باشید. حالا اگر تصمیم به سفر، آن هم به جایی در شمال کشور گرفته‌اید، شیرگاه می‌تواند هم برای یک سفر کوتاه آخر هفته و هم برای اقامتی طولانی‌تر انتخابی مناسب باشد. اگر شما هم شیرگاه را از دور و نزدیک دیده‌اید یا قصد دارید به زودی به آن سفر کنید، تجربه و نظر خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما و دیگر خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید؛ کسی چه می‌داند؟ شاید الهام‌بخش سفر بعدی کسی باشد تا سفرش را با خیالی آسوده آغاز کند.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.