مبینا قراباغی تنگ گمبیل شیراز یکی از زیباترین جلوه‌های طبیعت استان فارس است؛ در دل شهرستان سپیدان و نزدیک روستای ساران بهشت مکان، دره‌ای سرسبز با رودخانه‌ای روان و دیواره‌های مرتفع که به «بهشت گمشده فارس» شهرت یافته است. این منطقه طبیعت‌گردی با ارتفاعی بین حدود ۲,۱۰۰ تا ۲,۴۰۰ متر، چشم‌اندازهای تماشایی و عبور آب از میان آن، برای طبیعت‌گردی مناسب به نظر می‌رسد. افزون‌بر خود تنگ گمبیل، در اطراف آن می‌توانید از جاذبه‌هایی چون روستای کهکران، تفرجگاه درنا، تنگه بستانک و حتی تنگه براق دیدن کنید و سفر خود را پربارتر کنید. اگر می‌خواهید بدانید تنگ گمبیل کجاست، چطور برسید و چه تجربه‌هایی در انتظار شماست، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
معرفی تنگ گمبیل
تنگ گمبیل، یکی از چشم‌نوازترین دره‌های طبیعی ایران در شهرستان سپیدان است که به «بهشت گمشده فارس» معروف شده است. رودخانه گمبیل از میان این دره گذر می‌کند و در نقاطی لازم است از عرض آن عبور شود. پوشش گیاهی منطقه شامل گردو، انجیر، تمشک وحشی، زرشک و درختان بید و سپیدار است. در دل این دره نیز آثار تاریخی کوچکی دیده می‌شود؛ از جمله بنایی خشتی در زیر صخره و غاری کوچک که احتمالا نشانه‌هایی از سکونت یا کاربرد دیرین منطقه به نظر می‌رسند. تنگ گمبیل علاوه‌بر جنبه طبیعی، یکی از مسیرهای منتهی به قله «رنج» نیز محسوب می‌شود.
تنگه از کف خود رودخانه‌ای سرد و دائمی دارد که پس از عبور از روستاهای ساران به سمت منطقه کامفیروز جریان یافته و در نهایت به حوضه سد درودزن می‌رسد؛ این مسیرِ آبی ارتباط تنگه را با شبکه آبریز بزرگ‌تر منطقه برقرار می‌کند. ارتفاع آغاز مسیر در حدود ۲,۱۰۰ متر و نقاط مرتفع‌تر نزدیک ۲,۴۰۰ متر گزارش شده که نشان می‌دهد تنگه نوسان ارتفاعی قابل‌توجهی دارد و بعضی بخش‌ها پیاده‌روی دشوار می‌شود.
تنگ گمبیل کجاست؟
تنگ گمبیل در جنوب غربی استان فارس، در حومهٔ شهرستان سپیدان و نزدیک روستای «بهشت مکان» (ساران) قرار دارد؛ مختصات تقریبی این ناحیه حدود ۳۰٫۴۱۷°شمالی، ۵۲٫۰۸۳°شرقی اعلام شده است که موقعیتش را در مرز ارتفاعات زاگرس مرکزی نشان می‌دهد.
آدرس تنگ گمبیل: استان فارس، شهرستان سپیدان، بخش همایجان، دهستان شش پیر، روستای ساران بهشت مکان (بشمکان)
فاصله تنگ گمبیل تا شیراز
فاصله جاده‌ای بین شهر شیراز و تنگ گمبیل حدود ۱۳۱ کیلومتر است و مسیر معمول رانندگی آن نزدیک به ۲ ساعت و ۹ دقیقه طول می‌کشد. این مسیر از شیراز به سمت شهرستان سپیدان می‌رود و سپس راه‌های فرعی و روستایی شما را به نزدیکی دره می‌رساند. در بعضی نقشه‌ها این فاصله تقریبی ۱۳۰ کیلومتر ثبت شده است که با عدد ۱۳۱ مذکور تطابق دارد. اگرچه عددهایی مانند ۱۲۶ کیلومتر در بعضی منابع دیگر دیده می‌شوند، تفاوت آن‌ها ممکن است از انتخاب مسیر متفاوت یا نقطه شروع و پایان متفاوت باشد. در عمل، بهتر است برنامه‌ریزی سفر را بر اساس مسیرهای جاده‌ای اصلی در اپلیکیشن‌های مسیریابی انجام دهید تا زمان دقیق و شرایط ترافیکی و وضعیت جاده‌ها را در صورت امکان یا نیاز به آن لحاظ کنید.
آبوهوای تنگ گمبیل
تنگ گمبیل به‌دلیل موقعیت جغرافیایی، ارتفاعی و محیط پیرامونی خود دارای آب‌وهوایی نسبتا خنک و معتدل است. در تابستان، گرمای هوا در ساعات روز افزایش می‌یابد، اما با غروب خورشید، شب‌ها سرد و مطبوع می‌شوند. در زمستان، سرمای منطقه محسوس است و بارش‌هایی به نسبت قابل توجه نیز رخ می‌دهد، به‌طوری که بخش‌هایی از مناطق مرتفع ممکن است برفی و یخ‌بندان نیز داشته باشند. با توجه به اینکه اختلاف ارتفاع مسیر تنگ گمبیل از آغاز تا انتها حدود ۳۰۰ متر است، دمای هوا در نقاط پایین و بالای مسیر تفاوت محسوسی دارد. به همین دلیل، طبیعی است که با ورود به تنگه، در برخی نقاط تاریک‌تر و عمیق‌تر، هوای نسبتا سردتری در مقایسه با خارج از آن احساس شود.
بهترین زمان سفر به تنگ گمبیل
برای بازدید از تنگ گمبیل، فصل بهار و اوایل تابستان بهترین انتخاب ممکن است. بسیاری از گردشگران و فعالان حوزه گردشگری بازه زمانی از اوایل اردیبهشت تا اواخر تابستان را به‌عنوان دوره‌ای پیشنهاد می‌دهند؛ در واقع همان زمانی که طبیعت منطقه سرسبز است، هوایش معتدل‌تر، و دسترسی به مسیرهای درون تنگه آسان‌تر می‌شود. احتمال می‌رود که در این بازه، بارش‌های بهاری فروکش کرده باشد، گیاهان به اوج شکوفایی رسیده و جریان آب در رودخانه‌های داخل تنگه روان باقی بماند.
تفریحات تنگه گمبیل
خیالتان را راحت کنم که در سفر به این منطقه و بازدید از تنگه گمبیل، حوصله‌تان سر نخواهد رفت؛ چرا که مقدمات لازم برای تجربه فعالیت‌های متنوع وجود دارد که طبیعت‌گردان و ماجراجویان را از انتخاب چنین مقصدی پشیمان نمی‌کند. مهم‌ترینِ آن‌ها با توضیحات لازم شامل موارد زیر می‌شود:
- پیاده‌روی در مسیر دره و رودخانه‌گردی: مسافران در مسیر خاکی و سنگی تنگه گمبیل گاهی از بستر رودخانه عبور می‌کنند و پا در آب‌های سرد و روان می‌گذارند. سطح سختی عبور از این مسیرها، آسان تا متوسط ارزیابی شده و برای گروه‌های توریستی و طبیعت‌گردی چندان سخت نخواهد بود.
- آب‌نوردی با عبور از آبراهه‌ها: در برخی بخش‌ها، عبور از مسیر آب همراه با بالا رفتن از سنگ‌ها جزئی از جذابیت مسیر است.
- عکاسی از طبیعت منطقه و مشاهده گیاهان و جنگل اطراف: دیواره‌های صخره‌ای، پوشش گیاهی متنوع، جریان آب، سایه‌روشن‌ها و چشم‌انداز دره فضاهایی عالی برای عکاسی به خصوص در صبح یا عصر فراهم می‌کنند.
- استراحت کنار رودخانه و آب‌تنی جزئی: در نقاط کم‌عمق یا حوضچه‌های کوچک رودخانه امکان نشستن کنار آب یا خیس کردن پا وجود دارد، به شرطی که جریان آب چندان زیاد نباشد.
- تورهای طبیعت‌گردی از مبدا شیراز: بسیاری از آژانس‌هاس گردشگری، تور یک روزه تنگ گمبیل را ارائه می‌دهند که شامل راهنمای محلی، عبور از مسیر طبیعت و آب‌نوردی است.
جاهای دیدنی نزدیک تنگ گمبیل
در اطراف تنگ گمبیل، جاذبه‌های دیگری هم وجود دارد که بازدید از آن‌ها سفر شما را بی کم و کاست می‌کند. ساران پایین یا «سارون سفلی»، در فاصله نزدیک به تنگ قرار گرفته و با رودخانه پرآب، باغ‌ها و مناظر سبز، گزینه‌ای مناسب برای گشت کوتاه است. در فهرست جاهای دیدنی نزدیک به این دره، روستای کهکران نیز دیده می‌شود که دارای محیط روستایی آرام و چشم‌اندازهای کوهستانی است. در همین راستا، از منظر تاریخی، شهر ایزدخواست با قلعه باستانی، پل صفوی، کاروانسرا و معماری خشتی طبقاتی، یکی از نقاط دیدنی و ارزشمند منطقه به‌شمار می‌آید. برای آشنایی بیشتر با جاهای دیدنی نزدیک به دره گمبیل، ادامه مطلب را دریابید.
ساران پایین
روستای ساران پایین، که به آن سارون سفلی نیز گفته می‌شود، در جنوب غربی شهرستان سپیدان، واقع شده است. این روستا در ارتفاعات کوهستانی با آبوهوای سرد و معتدل قرار دارد و به سه بخش ساران بالا، بهشت مکان و ساران پایین تقسیم شده است. ساران پایین با طبیعتی سرسبز و رودخانه‌ای پرآب در پایین دست روستا، به‌مرور زمان به یکی از مقاصد محبوب گردشگران طبیعت‌گرد تبدیل شد. این روستا با روستاهای ساران بالا و بهشت مکان در ارتباط است و مسیرهای پیاده‌روی متعددی از جمله تنگ گمبیل از این منطقه می‌گذرد. برای دسترسی به ساران پایین، باید وارد جاده شش پیر شد. پس از رسیدن به سه‌راهی، مسیر سمت چپ را انتخاب کرده و ادامه مسیر را تا رسیدن به ساران پایین طی کنید. این مسیر حدود ۴۵ دقیقه زمان می‌برد.
فاصله از تنگ گسیل: حدود 1.8 کیلومتر
آدرس: استان فارس، شهرستان سپیدان، بخش مرکزی، دهستان خفری، روستای ساران پایین
روستای کهکران
روستای کهکران در شهرستان سپیدان، در فاصله حدود ۱۲۰ کیلومتری از شیراز و ۴۵ کیلومتری از شهر اردکان قرار دارد. این روستا با جمعیتی نزدیک به ۴۴۵ نفر، در دره‌ای سرسبز و پرآب میان کوه‌های زاگرس واقع شده و از آبوهوای سرد کوهستانی برخوردار است. برای دسترسی به تنگ گمبیل، باید از شهرستان سپیدان و از مسیر روستای برشنه عبور کنید. پس از طی حدود ۴۰ کیلومتر و عبور از برم شش پیر و روستای سرسبز کهکران، به روستای ساران بهشت مکان می‌رسید.
فاصله از تنگ گسیل: تقریبا 4.7 کیلومتر
آدرس: استان فارس، شهرستان سپیدان، بخش همایجان، دهستان شش پیر، روستای کهکران
تفرجگاه درنا
تفرجگاه درنا در روستای کهکران، در شهرستان سپیدان، در ارتفاعات حدود ۲,۱۰۰ متر از سطح دریا واقع شده است. این مجموعه اقامتی در فاصله‌ای حدود ۵۰۰ متر از انتهای روستا، در بلندترین نقطه مشرف به آن قرار دارد. برای دسترسی به این تفرجگاه، باید از یک جاده خاکی شیبدار به طول تقریبی ۴۰۰ متر عبور کرد. تفرجگاه درنا شامل سوئیت‌های خانوادگی با ظرفیت‌های مختلف است که از یک تا چهار خانواده را پوشش می‌دهد. این سوئیت‌ها در چهار طبقه ساخته شده‌اند و همگی دارای چشم‌اندازهای زیبا از طبیعت اطراف هستند. در حیاط عمومی این مجموعه، آلاچیق‌هایی برای اقامت‌های ارزان‌تر و برگزاری مراسم‌های کوچک در نظر گرفته شده است.
فاصله از تنگ گسیل: حدود ۵ کیلومتر
آدرس: استان فارس، شهرستان سپیدان، بخش همایجان، دهستان شش پیر، روستای کهکران، تفرجگاه درنا
تنگه بستانک
تنگه بستانک که همانند تنگ گمبیل به «بهشت گمشده» شیراز نیز شناخته می‌شود، در بخش کامفیروز شهرستان مرودشت از توابع استان فارس واقع شده است و حدود ۱۲۰ کیلومتر شمال‌غرب شیراز فاصله دارد. این منطقه ییلاقی با وسعتی در حدود ۱۵ هزار هکتار و ارتفاعی بین ۱,۷۰۰ تا ۳,۷۰۰ متر یکی از مناطق حفاظت‌شده استان به‌شمار می‌رود. درون تنگه، رودخانه‌ای زلال همراه با آبشارهای کوچک و مسیرهای سنگی وجود دارد که عبور در آن نیازمند پیاده‌روی همراه با مراقبت است. پوشش گیاهی شامل درختان چنار، گردو، بلوط و گونه‌های دارویی منطقه، جلوه‌ای سرسبز به دره داده است. آبوهوای این منطقه در تابستان معتدل و خنک و در زمستان سرد همراه با بارش برف گزارش شده است.
فاصله از تنگ گسیل: حدود 59 کیلومتر
آدرس: استان فارس، شهرستان مرودشت، بخش کامفیروز، منطقه حفاظت‌شده تنگ بستانک
تنگه براق
تنگه براق یکی دیگر از زیباترین دره‌های استان فارس است که در شهرستان اقلید، بخش سده قرار دارد. این تنگه در کنار روستای براق واقع شده و رودخانه‌ای از میان صخره‌های بلند آن عبور می‌کند. ارتفاع روستا و منطقه تنگه تقریبا ۱,۹۴۰ متر از سطح دریا است. در این دره، آبشارهایی کوتاه و حوضچه‌هایی طبیعی شکل گرفته‌اند و پوشش گیاهی شامل بلوط، بید و گیاهان محلی فضای اطراف را سرسبز کرده است. یکی از نقاط دیدنی تنگه، غاری آهکی در دیواره تنگه است که جریان آب از سقف آن به صورت قطرات به کف می‌ریزد. فاصله این تنگه تا شهر شیراز حدود ۱۵۸ کیلومتر است که در مسیر سفر به اقلید قرار دارد.
فاصله از تنگ گسیل: تقریبا 117 کیلومتر
آدرس: استان فارس، شهرستان اقلید، بخش سده، روستای تنگ براق
سد درودزن
سد درودزن در شهرستان مرودشت و بر بستر رودخانه کر احداث شده و از سال ۱۳۵۱ شمسی مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. این سازه خاکی-مخزنی با هسته رُسی ارتفاعی برابر با ۵۸ متر از پی دارد و طول تاج آن به ۷۱۰ متر می‌رسد. حجم کل مخزن سد نزدیک به ۹۶۰ میلیون متر مکعب برآورد شده و از این میزان، حدود ۱۳۳ میلیون متر مکعب به‌عنوان حجم مرده محسوب می‌شود. این سد علاوه‌بر کنترل سیلاب و تامین آب کشاورزی، نقش مهمی در تامین آب شرب شهرهای شیراز و مرودشت ایفا می‌کند. دریچه‌های تنظیمی و شبکه آبیاری زیرِ دست، امکان توزیع کنترل‌شده آب را فراهم می‌آورد. دریاچه پشت سد با گستره‌ای چشمگیر و چشم‌اندازی آرام در دل طبیعت، به‌عنوان یکی از دیدنی‌های ارزشمند منطقه شناخته می‌شود.
فاصله از تنگ گسیل: حدود 91 کیلومتر
آدرس: استان فارس، شهرستان مرودشت، بخش کامفیروز، محله گویم دشتک، سد درودزن
بافت قدیمی ایزدخواست
بافت قدیمی ایزدخواست در شهرستان آباده از توابع استان فارس قرار دارد و بخش عمده آن بخش‌هایی از قلعه شهر ساسانی قلعه ایزدخواست را در بر می‌گیرد. این منطقه تاریخی شامل معابر تنگ، دیوارهای خشتی و خانه‌های چندطبقه است که معماری پلکانی در آن به چشم می‌خورد. قلعه ایزدخواست که یکی از بخش‌های اصلی این بافت است، به‌عنوان نخستین منطقه آپارتمان‌نشینی خشتی جهان مشهور شده است. ضمن اینکه در محدوده این بافت، کاروانسرای صفوی نیز وجود دارد که اخیرا تلاش‌هایی برای ثبت جهانی آن صورت گرفته است.
فاصله از تنگ گسیل: حدود 201 کیلومتر
آدرس: استان فارس، شهرستان آباده، شهر ایزدخواست، بافت قدیمی ایزدخواست
اقامت در نزدیکی تنگ گمبیل
اگر برای بازدید از تنگ گمبیل به‌دنبال اقامت مناسبی هستید، گزینه‌های متعددی در روستاهای اطراف و خود گمبیل وجود دارد. یکی از بهترین و محبوب‌ترین انتخاب‌ها بوم‌گردی گمبیل است که در نزدیکی روستای بهشت مکان واقع شده و از لحاظ موقعیت، برای رفت و آمد به تنگ مورد نظر دسترسیِ خوبی دارد. در روستای کهکران نیز گزینه‌های متعددی نظیر بوم‌گردی باباخان برای اجاره در دسترس هستند؛ همین بس که این اقامتگاه با ظرفیت پذیرش حدود ۱۲ نفر و معماری سنتی، برای کسانی که تمایل دارند شب را نزدیک به تنگ بگذرانند، مناسب است. یک گزینه دیگر بوم‌گردی بوم کلبه کهکران است که شامل چند اتاق و امکانات عمومی از قبیل آشپزخانه، پارکینگ، راهنمای تور و فضای سیاه‌چادر عشایری می‌باشد. البته توجه داشته باشید که اجاره‌بها در این منطقه متغیر است؛ چنانچه مطابق با معیارهای گردشگری، نرخ اجاره‌بها در روزهای شلوغ و تعطیل افزایش می‌یابد.
تجهیزات مورد نیاز در سفر
در سفر به تنگ گمبیل شیراز، همراه داشتن تجهیزات مناسب اهمیت زیادی دارد تا سفر امن و راحتی داشته باشید. نخست، مدارک شناسایی، بلیط سفر، رزرو اقامتگاه و مقداری پول نقد ضروری است. پوشاک متناسب با هوای روز و شب شامل لباس‌های راحتی و گرم، کفش مناسب پیاده‌روی، کلاه و عینک آفتابی نیز لازم است. از جمله تجهیزات کاربردی می‌توان به پاوربانک، شارژر، هدفون یا هندزفری، دوربین عکاسی، چراغ‌قوه، قطب‌نما، نقشه یا اپلیکیشن مسیریاب و جعبه کمک‌های اولیه اشاره کرد. همچنین، همراه داشتن کیسه خواب یا پتو مسافرتی برای اقامت در طبیعت و مقداری آب معدنی، تنقلات و غذای آماده برای وعده‌های سبک، سفر را راحت‌تر می‌کند. رعایت این نکات باعث می‌شود بدون دغدغه از زیبایی‌های طبیعی و مسیرهای دیدنی تنگ گمبیل لذت وافر ببرید و برای مواجهه با هر چالشی آماده باشید.
سخن پایانی
احتمالا تاکنون به این نتیجه رسیده‌اید که تنگ گمبیل شیراز با رودخانه زلال، دیواره‌های مرتفع و پوشش گیاهی چشم‌نواز، مقصدی مناسب هم برای طبیعت‌گردی یک‌روزه و هم برای سفرهای چندروزه است. نزدیکی آن به روستاهایی مانند کهکران و جاذبه‌هایی چون تنگ بستانک و سد درودزن نیز فرصت‌های بیشتری برای گردش در منطقه فراهم می‌کند. اگر به دنبال مکانی دنج و طبیعی در اطراف شیراز هستید، تنگ گمبیل می‌تواند همان جایی باشد که در ناخودآگاهتان به دنبالش بوده‌اید. در پایان خوشحال می‌شویم تجربه‌ها و نظرات شما درباره سفر به این دره را در بخش دیدگاه‌ها دریافت کرده و با تمام وجود بخوانیم.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.