مسجد شیخ زاید ابوظبی | باشکوه ترین مسجد جهان با معماری بی نظیر
مبینا قراباغی مسجد شیخ زاید ابوظبی، بزرگترین مسجد امارات و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این کشور است که با ظرفیت بیش از ۴۰ هزار نمازگزار و بیش از ۸۰ گنبد مرمرین، شکوهی کم‌نظیر دارد. این بنا به‌دستور شیخ زاید، بنیان‌گذار امارات متحده عربی ساخته شد و مدتی است که به‌عنوان قلب معنوی ابوظبی شناخته می‌شود. استفاده از سنگ مرمر سفید، مناره‌های بلند، صحن وسیع و تزئینات چشمگیر تنها بخشی از ویژگی‌هایی هستند که بازدیدکنندگان را شگفت‌زده می‌کنند. اگر بلیط هواپیما ابوظبی خریده و قصد سفر به این شهر زیبا را دارید، مسجد شیخ زاید را از دست ندهید. اگر بخواهید درباره بخش‌های مختلف، معماری دقیق، الزامات بازدید و هر آنچه مربوط به این مسجد است، آنچنان که باید بدانید، تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.
اطلاعات کلی مسجد شیخ زاید ابوظبی امارات
مسجد شیخ زاید ابوظبی، نماد معماری اسلامی معاصر، که به نام بنیان‌گذار کشور، شیخ زاید بن سلطان آل نهیان، نام‌گذاری شده، در منطقه‌ای میان دو پل «مصفح» و «مقطع» در مدخل جزیره ابوظبی قرار دارد. این مسجد در سال ۲۰۰۷ میلادی در ماه رمضان به‌طور رسمی افتتاح گردید. از نظر مساحت، مسجد شیخ زاید با ۴۱۲٬۲۲ متر مربع، سومین مسجد بزرگ جهان به‌شمار می‌آید.
هدف شیخ زاید بن سلطان آل نهیان از ساخت این مسجد، ایجاد پلی میان گذشته و حال و معرفی اسلام به‌عنوان دینی مبتنی بر صلح و تسامح بود. مسجد مورد اشاره ظرفیت میزبانی بیش از ۴۰٬۰۰۰ نفر را به‌طور هم‌زمان دارد و نه‌تنها مکانی برای عبادت، بلکه محلی ارزشمند برای بازدیدهای فرهنگی و هنری محسوب می‌شود. معماری خیره‌کننده و تزئینات هنری چشم‌نواز آن، سالانه گردشگران بی‌شماری را از سراسر جهان به سوی خود جذب می‌کند.
مسجد شیخ زاید ابوظبی کجاست؟
مسجد شیخ زاید، یکی از برجسته‌ترین نمادهای معماری و فرهنگی امارات متحده عربی، در پایتخت این کشور، ابوظبی، واقع شده است. این مسجد در ورودی جزیره ابوظبی، در غرب کرانه خور المقطع قرار دارد و بین سه پل اصلی که این جزیره را به سرزمین اصلی متصل می‌کنند، یعنی پل‌های شیخ زاید، مقطع و مصفح، جای گرفته است. البته آدرس این مسجد به‌طور دقیق‌تر، در خیابان شیخ رشید بن سعید، خیابان پنجم ابوظبی است. برای دسترسی به این مسجد، می‌توان از تاکسی، اتوبوس یا خودروی شخصی استفاده کرد. خیالتان از این بابت راحت باشد، چرا که ایستگاه‌های مترو و اتوبوس در نزدیکی آن قرار دارند که دسترسی را برای بازدیدکنندگان آسان می‌کنند.
آدرس مسجد شیخ زاید ابوظبی: امارات متحده عربی، ابوظبی، جزیره ابوظبی، خیابان شیخ رشید بن سعید، خیابان پنجم، در ورودی جزیره بین پل‌های شیخ زاید، مقطع و مصفح
تاریخچه مسجد شیخ زاید
ساخت مسجد شیخ زاید در سال ۱۹۹۶ میلادی آغاز شد و پس از ۱۲ سال تلاش و کار مستمر، در سال ۲۰۰۷ به پایان رسید. این پروژه به دستور شیخ زاید بن سلطان آل نهیان، بنیان‌گذار و نخستین رئیس امارات متحده عربی، اجرا شد. او در دهه ۱۹۸۰ ایده ساخت مسجدی عظیم را مطرح کرد که پلی میان گذشته و حال باشد و تصویری از اسلام به‌عنوان دینی مبتنی بر صلح و تسامح ارائه دهد. در این پروژه عظیم بیش از ۳,۰۰۰ کارگر، صدها مهندس و ۳۸ شرکت پیمانکار بین‌المللی مشارکت داشتند. طراحی مسجد ترکیبی از معماری اسلامی ایرانی، مغربی، عثمانی و هندی است و در ساخت آن از مصالحی همچون مرمر سفید ایتالیایی، طلا، کریستال و سرامیک‌های نفیس استفاده شد. فضای داخلی مسجد نیز با آثار هنری متنوع از کشورهای مختلف تزئین شده است؛ از جمله بزرگترین فرش دستباف جهان که توسط هنرمندان ایرانی بافته شد.
شیخ زاید پیش از درگذشت خود در سال ۲۰۰۴ بر تکمیل این مسجد تاکید داشت و آرامگاه او نیز در کنار این مجموعه باشکوه قرار گرفته است.
معماری مسجد جامع مرکزی شیخ زاید ابوظبی
مسجد جامع شیخ زاید در ابوظبی از شاخص‌ترین بناهای اسلامی معاصر است که تلفیقی از سبک‌های مغولی، عثمانی و مراکشی را به نمایش می‌گذارد. ساختمان اصلی در زمینی به وسعت ۵۵۵ هزار متر مربع ساخته شده و ابعاد تقریبی آن ۴۲۰ متر طول و ۲۹۰ متر عرض بر پایه 1,096 ستون استوار پایه‌گذاری شده است.
این مسجد دارای ۸۲ گنبد در اندازه‌های مختلف است؛ بزرگترین گنبد ارتفاعی حدود ۸۵ متر و قطری نزدیک به ۳۲ متر دارد. چهار مناره در چهار گوشه صحن نیز با ارتفاع بیش از ۱۰۶ متر، نماد برجستگی عمودی بنا هستند. صحن مرکزی با مساحت حدود ۱۷ هزار متر مربع، پوشیده از موزاییک‌های مرمر با طرح‌های گل‌دار است که جلوه‌ای هنری به فضا بخشیده‌اند. مرمر سفید «SIVEC» مقدونیه در نمای داخلی و خارجی به‌کار رفته و تزئینات داخلی با سنگ‌های نیمه‌قیمتی چون لاجورد، عقیق و صدف، شکوه بنا را دوچندان کرده است.
بخش های مختلف مسجد شیخ زاید
مسجد بزرگ شیخ زاید مجموعه‌ای چندلایه به‌شمار می‌آید و هر بخش آن ساختاری مشخص و جذابیتی خاص خود دارد. از شبستان عظیم و شبکه قوس‌ها گرفته تا بازی نور و سایه در پیرامون گنبدها و انعکاس آرام آب در استخرها، همه جزئیات با دقت طراحی شده‌اند و چشمان هر بیننده‌ای را مجذوب می‌کنند. عناصر تزئینی همچون ستون‌ها و دیواره‌های مرمرین، لوسترهای کریستالی و فرش دستباف عظیم نیز بیانگر اوج ظرافت و هنر معماران و صنعتگران هستند. در ادامه، هر یک از این بخش‌ها به‌صورت جداگانه معرفی خواهند شد تا هم اطلاعات فنی مانند ابعاد، مصالح و کارکرد در دسترس شما قرار گیرند و هم جلوه‌های بصری که ارزش دقت دارند، آن‌گونه که باید برجسته شوند.
گنبدهای مسجد
گنبدهای مسجد بزرگ شیخ زاید یکی از برجسته‌ترین عناصر معماری آن هستند که شاید بیش از هر بخش دیگری به چشم بازدیدکنندگان خوش می‌نماید. مسجد مورد اشاره دارای ۸۲ گنبد در اندازه‌های متنوع است. بزرگترین گنبد که بر بالای شبستان اصلی قرار دارد، ارتفاعی حدود ۸۵ متر و قطری نزدیک ۳۲ تا ۳۲.۶ متر دارد. جنس گنبدها از مرمر سفید «SIVEC» با روکش خارجی براق و تاجی طلایی‌شکل (crown) است و داخل آن‌ها با تزئینات هندسی و آیات قرآنی مزین شده‌اند که بر زیبایی معنوی و بصری مسجد می‌افزاید.
مناره های مسجد
چهار مناره مسجد ابوظبی به‌عنوان برجسته‌ترین عناصر عمودی ساختار آن شناخته می‌شوند؛ هر یک در گوشه‌ای از صحن مرکزی واقع شده‌اند و ارتفاع‌شان به حدود ۱۰۶ متر می‌رسد. این مناره‌ها با تلفیقی از سبک‌های معماری اسلامی گوناگون همچون عثمانی، مملوکی و فاطمی طراحی و ساخته شده‌اند. طراحی آن‌ها شامل پایه‌ای مربع، سپس بخشی هشت‌ضلعی و بخش بالایی استوانه‌ای‌شکل است که تاج و جزئیات طلایی در نوک‌شان دیده می‌شود. مناره‌ها علاوه‌بر نقش بصری، همچون فانوسی، نمادی برای جهت‌یابی مسجد به‌حساب می‌آیند.
دیوارهای مرمری و صحن موزاییکی مسجد شیخ زاید
یکی دیگر از جذاب‌ترین بخش‌های مسجد ابوظبی، صحن مرکزی یا «Sahan Courtyard» و دیوارهای مرمری آن است. صحن موزاییکی با مساحتی تقریبا ۱۷٬۵۰۰ متر مربع یکی از بزرگترین کف‌پوش‌های موزاییکی ساخته‌شده از مرمر در جهان محسوب می‌شود. برای ساخت این صحن، از مرمرهای سفید و رنگی از کشورهایی مثل ایتالیا، هند، چین و یونان استفاده شده است، که هر کدام به‌دلیل نقوش و رنگ‌شان، تضاد زیبایی با زمینه سفید کلی ایجاد می‌کنند. دیوارهای اطراف صحن نیز با تزئینات مرمری و موزاییکی، شامل منبت‌کاری و گل‌کاری‌هایی دقیق پوشیده شده‌اند. سنگ مادرِ مروارید و نیمه‌قیمتی در بخشی از کار استفاده شده تا الگوهایی از گل و پیچک را عمق دهند.
استخرهای انعکاسی
در اطراف مسجد شیخ زاید، ده استخر مستطیلی با کاشی‌هایی به رنگ‌های مختلف آبی طراحی شده‌اند که مساحت کل آن‌ها تقریبا ۷٬۰۰۰ متر مربع است. این استخرها با هدف ایجاد بازتاب نور، آرامش محیطی و افزودن جلوه بصری ساخته شده‌اند، به‌ویژه هنگامی که تصویر ستون‌ها و گنبدها در آب منعکس می‌شوند. طرح و رنگ استخرها انتخاب شده‌اند تا تضادی زیبا با مرمر سفید مسجد ایجاد کنند؛ رنگ آبی عمیق کاشی‌ها در نور آفتاب جلوه خوابانشی دارد که هم چشم‌نواز است و هم احساس سرما و طراوت را منتقل می‌کند. همچنین این استخرها به تهویه طبیعی محیط کمک می‌کنند: نسیم و بخار آب از سطح آن‌ها در گرمای زمین خنکی نسبی ایجاد می‌کند.
لوسترهای کریستالی مسجد شیخ زاید
در بخش مرکزی نمازخانه مسجد شیخ زاید ابوظبی، چند لوستر بزرگ کریستالی نصب شده‌اند که یکی دیگر از برجسته‌ترین عناصر دیداری این بنا به‌شمار می‌آیند. یکی از این لوسترها دارای قطر حدود ۱۰ متر و ارتفاع تقریبی ۱۵ متر است و وزنی نزدیک به ۱۲ تن دارد؛ این لوستر عظیم با میلیون‌ها قطعه کریستال سواروسکی تزئین شده و ترکیبی از استیل ضدزنگ و شیشه‌های رنگی دارد. کل مجموعه لوسترها هفت عدد است و طراحی آن‌ها قالبا با الهام از درخت نخل شکل گرفته است که در فرهنگ امارات نمادی از برکت و زندگی به‌شمار می‌رود. جزئیات داخلی لوسترها شامل آلیاژهایی است که نور را در کریستال‌ها منعکس می‌کنند تا در شب با نورپردازی دقیق، جلال مسجد را دوچندان کنند.
بزرگترین فرش جهان در مسجد شیخ زاید
فرش اصلی مسجد بزرگ شیخ زاید زاید یکی از معروف‌ترین و بزرگترین فرش‌های دستباف جهان است که کف نمازخانه اصلی را پوشش می‌دهد. وسعت این فرش حدود ۵٬۶۳۰ متر مربع است، وزن آن حدود ۳۵ تن می‌باشد و بیش از ۲٫۲ میلیارد گره را در خود جای داده است. طرح اصلی آن بر عهده هنرمند ایرانی علی خلیقی بوده و نزدیک به ۱٬۲۰۰ بافنده در استان خراسان ایران مشارکت داشته‌اند. رنگ غالب فرش سبز است؛ این رنگ هم ارتباطی معنوی دارد و هم هماهنگی خوبی با تزئینات داخلی مسجد برقرار می‌کند. حاشیه فرش در رنگ بژ-سندی دیده می‌شود که ترکیبی از نمادهای صحرا و خاک است. فرایند بافت این فرش نزدیک به دو سال به طول انجامیده و مواد اولیه آن، عمدتا شامل پشم نیوزیلندی و ایران بوده است.
محراب
محراب مسجد شیخ زاید ابوظبی یک کانون معنوی و طراحی هنری در بخش نمازخانه اصلی است. این محراب نیم‌دایره‌ای شکل در وسط دیوار قبله قرار دارد و امام جماعت هنگام اقامه نماز از آن‌جا جهت قبله را نشان می‌دهد. سطوح جانبی محراب با مرمر سفید ایتالیا و سنگ‌هایی با رنگ طلایی جلا داده شده پوشانده شده‌اند. همچنین، به‌کارگیری موزائیک شیشه‌ای طلایی یا پولیش‌دار در بخش داخلی، جلوه نور و سایه را هنگام تابش نور طبیعی یا نورپردازی داخلی به زیبایی تقویت می‌کند. بر روی دیوار قبله، اطراف محراب، خوشنویسی به خط کوفی دیده می‌شود که شامل «۹۹ نام خداوند» است؛ این خوشنویسی‌ها با دقت خاصی در نقوش گیاهی و گل‌دار قرار گرفته‌اند و با نور فیبر نوری به آرامی روشن می‌شوند.
امکانات مسجد شیخ زاید
مسجد جامع شیخ زاید، فراتر از یک مسجد بزرگ و باشکوه، مجموعه‌ای از امکانات را در اختیار نمازگزاران و بازدیدکنندگان قرار می‌دهد تا در کنار عبادت یا بازدید، با آسودگی بیشتری از فضا استفاده کنند. این مسجد دارای پارکینگ رایگان وسیع با ظرفیت هزاران خودرو است و مسیرهای مخصوص ویلچر، تردد افراد کم‌توان را آسان می‌سازد. در ابتدای مجموعه، مرکز راهنمای بازدیدکنندگان قرار دارد که بروشور، نقشه و راهنمایی‌های لازم را به‌صورت رایگان ارائه می‌دهد.
نمازخانه‌های جداگانه برای مردان و زنان، وضوخانه‌های مجهز و سرویس‌های بهداشتی متعدد در بخش‌های مختلف، شرایط مناسب‌تری برای عبادت‌کنندگان و بازدیدکنندگان فراهم کرده است. فروشگاه سوغات «Souq Al Jami» با عرضه کتاب‌های اسلامی، صنایع دستی و یادگاری‌های مرتبط با مسجد از دیگر بخش‌های مورد توجه گردشگران است. علاوه‌براین، بازدیدکنندگان می‌توانند در تورهای رایگان چندزبانه که توسط راهنمایان رسمی برگزار می‌شود شرکت کنند و با تاریخچه و جزئیات معماری مسجد آشنا شوند.
شرایط و نکات ضروری بازدید از مسجد شیخ زاید ابوظبی
برای بازدید از مسجد بزرگ شیخ زاید، پایبندی به برخی قوانین و آداب الزامی است تا هم احترام به مکان مقدس حفظ شود و هم بازدیدکنندگان مشکلی نداشته باشند. نخست اینکه لباس مناسب، یعنی پوشش بدن از مچ تا مچ (شانه و مچ پا) برای همه الزامی است. زنان باید روسری داشته باشند و لباسشان کاملا گشاد و غیرشفاف باشد، و مردان شلوار بلند و پیراهن آستین‌دار بپوشند. در ضمن، بازدیدکنندگان باید کفش‌هایشان را در قسمت مخصوص قبل از ورود به سالن نماز درآورند. فعالیت‌هایی مانند غذا خوردن، آشامیدن و استعمال دخانیات در محوطه مسجد ممنوع است. برای ورود، گاهی لازم است بازدیدکننده کمی منتظر شود به‌خصوص در زمان‌های اوج که مسجد شلوغ است. ساعات بازدید معمولا روزانه از صبح تا عصر است، اما در روزهای جمعه و ماه رمضان یا مناسبت‌های مذهبی، برخی بخش‌ها بسته می‌شوند یا ساعت‌ها تغییر پیدا می‌کند.
نکته: جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و موارد دیگر، به سایت رسمی این مسجد با آدرس https://www.szgmc.gov.ae مراجعه کنید.
سخن پایانی
مسجد جامع شیخ زاید با ظرفیت بیش از ۴۰ هزار نفر، بیش از ۸۰ گنبد مرمرین، لوسترهای کریستالی عظیم و بزرگترین فرش دستباف جهان، جلوه‌ای از شکوه و هنر اسلامی معاصر را به نمایش می‌گذارد (حقیقتی که با جزئیات بیشتر در طول این مقاله توضیح داده شد). استفاده از سنگ مرمر سفید، مناره‌های بلند و تزئینات هنری از ایران، مراکش و هند، این مسجد را به نقطه‌ای برجسته برای بازدید فرهنگی و مذهبی تبدیل کرده است. امکانات گسترده، مسیرهای پیاده‌روی و رعایت نکات ضروری بازدید، حضور گردشگران را آسان و مطمئن کرده است. با درک تمامی این ویژگی‌ها، بازدید شما از مسجد شیخ زاید به تجربه‌ای آموزنده و الهام‌بخش بدل خواهد شد؛ جایی که چهره صلح‌طلب همان اسلام راستین باری دیگر نمایان می‌شود. در پایان، نظرات و تجارب احتمالی خود را درباره این مسجد برای ما ارسال کنید و این مسائل را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.