
دره شهر | شهر قلعه های کهن تمدن باستانی ایلامی ها
دره شهر یکی از شهرهای تاریخی و باستانی استان ایلام است که در نزدیکی کوه کبیرکوه قرار دارد. این شهر به دلیل موقعیت طبیعی منحصربهفرد و وجود قلعهها و آثار باستانی متعدد، به عنوان یکی از جاذبههای چشمنواز و دیدنی ایران شناخته میشود. سفر به دره شهر فرصتی بینظیر است تا هم به عمق تاریخ این سرزمین پی ببریم و هم از زیباییهای طبیعی آن لذت ببریم. با گشت و گذار در کوچهها و محلههای دره شهر، میتوانید با فرهنگ و سنتهای محلی آشنا شوید و طعم زندگی در یکی از کهنترین مناطق ایران را تجربه کنید. مهماننوازی مردم مهربان این منطقه نیز از دیگر جاذبههای سفر به دره شهر است که خاطرهای شیرین و فراموشنشدنی برای هر بازدیدکننده به یادگار میگذارد. اگر قصد سفر به دره شهر را دارید، در این مقاله با ما همراه باشید تا هر آنچه که باید در مورد این شهر بدانید را برایتان شرح دهیم.
معرفی دره شهر
دره شهر یکی از قدیمیترین و بزرگترین شهرهای غرب کشور است که در منطقهای تاریخی و فرهنگی قرار دارد. این منطقه به عنوان یکی از بزرگترین ژئوپارکهای جهان شناخته میشود. مردم این منطقه به تاریخ و فرهنگ کهن خود بسیار افتخار میکنند و آن را نمادی از میراث ایران میدانند. دره شهر به دلیل وجود تعداد زیادی از قلعهها و بناهای باستانی خود، معروف شده است. همین ویژگی، این شهر را به «شهر قلعهها» مشهور کرده است.

نام «دره شهر» برگرفته از محل قرارگیری آن در کنار یکی از درههای سبز و دلانگیز دشت سیمره است. درهها و رودهای اطراف دره شهر، نقش مهمی در سرسبزی و آبادانی منطقه دارند و نقش اساسی در شکل گیری هویت شهر ایفا میکنند. دره شهر در منطقهای کوهستانی قرار دارد و حدود ۶۵۰ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده است. این موقعیت جغرافیایی، آب و هوای معتدل و مطبوعی را برای ساکنان و گردشگران رقم زده است. آب و هوای معتدل و دلنشین، مناظر طبیعی شگفتانگیز، تاریخچه پرشور و جاذبههای دیدنی، از عواملی هستند که هر ساله گردشگران زیادی را به این منطقه جذب میکنند. دره شهر با داشتن طبیعت بکر و تاریخ غنی، یکی از مقاصد محبوب برای مسافران و علاقهمندان به ماجراجویی و تاریخ است.

تاریخچه دره شهر
دره شهر دارای پیشینهای به قدمت صدها سال است. در آغاز، این منطقه با نام «ماداکتو» شناخته میشد که بیانگر سابقه تاریخی عمیق آن در میان تمدنهای کهن ایران است. از دوران حکومت بزرگان عیلامی و ساسانیان گرفته تا زمان حال که گردشگران بسیاری به این ناحیه سفر میکنند، دره شهر با جاذبههای طبیعی و تاریخی خود همیشه مورد توجه قرار داشت. این شهرستان به واسطه چشمههای زلال، آبراهههای فراوان، چشماندازهای طبیعی زیبا و اقلیم مطبوع، همواره مکانی دلانگیز برای ساکنان و بازدیدکنندگان بوده است.
شهر باستانی دره شهر یکی از نخستین مراکز تمدنی ایلامیان به شمار میرود که متأسفانه در دورهای از تاریخ به دست نیروهای آشور بانیپال دچار حملات و تخریبهای فراوان شد. باقیماندههای تاریخی که امروزه در اطراف این منطقه دیده میشود، نشانههای بارزی از آن دوران تاریک و ویرانگر هستند.

در دوران ساسانیان، دره شهر بار دیگر مورد توجه ویژه قرار گرفت و به عبور و مرور و توسعه شهر اهمیت داده شد. آثار بهجا مانده از این دوره، از جمله معماری و اشیای فرهنگی مانند سکههایی که به نام خسرو سوم و جانشینانش ضرب شدهاند، گواهی بر رونق و آبادانی این منطقه هستند.
دره شهر تا پیش از دوره پهلوی تحت حاکمیت اتابکان لرستان اداره میشد؛ حکام و بزرگان این ناحیه به دره شهر علاقهمند بودند و این منطقه را به عنوان مکانی برای تفریح و شکار انتخاب میکردند. پس از آنکه استان ایلام به عنوان یک واحد مستقل شناخته شد، دره شهر نیز از لرستان جدا شده و به ایلام الحاق گردید. این امر باعث شد تا تحولات اداری و مدیریتی جدیدی در منطقه شکل بگیرد.
در سال ۱۳۶۷ خورشیدی، به دستور وزارت کشور تقسیمات جدیدی در شهرستان دره شهر انجام گرفت تا مدیریت و ارائه خدمات بهتر به مردم تضمین شود. این شهرستان به دو بخش اصلی دره شهر و بدره تقسیم شد و در مجموع شامل ۶ منطقه مجزا گردید که از جمله آن میتوانیم به اسدآباد، بهمنآباد، سرخآباد، شهید مدنی، قلعه کل و ناحیه مرکزی اشاره کنیم. این ساختار اداری جدید به منظور ارتقاء سطح خدماترسانی و تسهیل مدیریت محلی برنامهریزی شده است.

راه های دسترسی به دره شهر
برای دسترسی به این شهر، میتوانید از شهر ایلام به سمت جادههای منتهی به دره شهر حرکت کنید. در آغاز سفر خود از ایلام، ابتدا باید وارد جادهای شوید که ایلام را به ملکشاهی متصل میکند؛ این جاده در سمت جنوب شهر ایلام قرار دارد و نقطه شروع مناسب و مشخصی برای این سفر محسوب میشود. پس از طیکردن چند کیلومتر در این جاده، به دوراهی مهمی به نام «میشخاص» خواهید رسید؛ در دوراهی میشخاص باید به سمت راست بپیچید تا وارد جاده ایلام به بدره شوید. در طول این مسیر، شما از میان چند روستای کوچک و خوش آب و هوا عبور خواهید کرد که هر یک جلوهای از زندگی روستایی ایران را به نمایش میگذارند. به ترتیب از روستاهای جعفرآباد، زیفل و تنگه رازیانه گذر خواهید کرد. این روستاها علاوه بر اینکه مکانی برای استراحت کوتاه و تجدید قوا هستند، فرصت مناسبی برای لمس فضای بومی و طبیعت دلپذیر منطقه نیز فراهم میکنند.

با ادامه مسیر، به میدان ورودی و خروجی شهر میرسید که نقطه عطف مسیر به شمار میآید. در این میدان، باید به سمت خروجی سوم بپیچید تا وارد جاده اصلی شوید که مستقیم به سوی دره شهر میرود. این جاده، نمایانگر مسیر نهایی شما به مقصد بوده و به مرور، مناظر طبیعی تماشایی و چشماندازهای متفاوتی را پیش رویتان قرار میدهد که تجربه سفر را لذتبخشتر میکند. پس از عبور از مناطق دشتآباد و وزیر آباد، در نهایت به دره شهر خواهید رسید. این بخش از سفر که معمولاً بدون مشکل و با مسیرهای آسفالت و خوب هموار شده است، به صورت معمولی حدود ۳ ساعت طول میکشد؛ البته بسته به شرایط ترافیکی و سرعت رانندگی ممکن است مدت زمان کمی متفاوت باشد.

بهترین زمان سفر به دره شهر
فصل بهار و اوایل تابستان به عنوان بهترین زمان سفر به دره شهر در نظر گرفته میشود. در این بازه زمانی، آب و هوا معتدل و دلپذیر بوده و از گرمای طاقتفرسای تابستان و سرمای زمستان خبری نیست. دمای هوا در این فصول به گونهای است که امکان گشت و گذار و بازدید از جاذبههای طبیعی و تاریخی شهر را به راحتی فراهم میکند. علاوه بر این، طبیعت دره شهر در فصل بهار در اوج زیبایی و سرسبزی خود قرار دارد. دشتها و تپهها مملو از گلهای رنگارنگ میشوند و طراوت و شادابی خاصی در فضا موج میزند. این سرسبزی و طراوت، سفر به دره شهر را به تجربهای فراموشنشدنی تبدیل میکند.

معرفی مکان های تاریخی و دیدنی شهر
دره شهر جاذبههای طبیعی و تاریخی بینظیری دارد که در ادامه با آنها آشنا میشویم:
شهر تاریخی سیمره
شهر تاریخی سیمره را میتوان بزرگترین و شناختهشدهترین محوطه باستانی استان ایلام توصیف کرد. این شهر که قدمت آن به دوران ساسانیان و اوایل دوران اسلامی بازمیگردد، وسعتی بیش از ۲۰۰ هکتار دارد و مجموعه منحصربهفردی از آثار تاریخی را در خود جای داده است. در سیمره میتوان بقایای معماریهای متفاوت، از جمله دیوارهای مستحکم، گچبریهای زیبا و نقشهای هنری را مشاهده کرد که هر یک بازگوکننده بخشهایی از تاریخ پرفراز و نشیب این منطقه هستند. متأسفانه زلزلهای که در سال ۳۳۴ هجری قمری رخ داد، آسیبهای جدی به ساختار این شهر وارد کرد و بخشهای عمدهای از آن تخریب شدند.
امروزه، با انجام کاوشهای باستانشناسی و حفاظت از این منطقه، شهر تاریخی سیمره به عنوان یکی از قطبهای مهم تحقیقاتی و توریستی استان ایلام مطرح شده است. بازدید از این سایت تاریخی فرصتی برای درک بهتر زندگی، فرهنگ و دانش معماری مردمان این دیار در عهد باستان میباشد.

آدرس شهر تاریخی سیمره: ایلام، حاشیه جنوب شرقی شهرستان دره شهر، جاده اصلی ایلام به پل دختر
آبشار هفت آسیاب
آبشار هفت آسیاب با زیبایی منحصربهفرد و محیطی سرسبز، یکی دیگر از شگفتیهای طبیعی دره شهر است که توجه علاقهمندان به طبیعت را به خود جلب میکند. این آبشار علاوه بر جذابیتهای بصریاش، به عنوان مکانی برای آرامش و فرار از هیاهوی روزمره معرفی میشود. بهترین زمان بازدید از این مکان فوقالعاده بهار است که حجم آب فراوان و سرسبزی محیط، ترکیبی دلپذیر و روحنواز را به وجود میآورد.
آدرس آبشار هفت آسیاب: ایلام، نزدیک شهرستان دره شهر، کبیر کوه، آبشار هفت آسیاب
سراب دره شهر
سراب دره شهر یکی از جاذبههای طبیعی بسیار جذاب و دیدنی این منطقه است که با داشتن آبی زلال و شفاف، فضایی آرام و دلنشین را برای بازدیدکنندگان فراهم میآورد. این سراب در دامنههای رشته کوه کبیرکوه واقع شده است و به دلیل تنوع پوشش گیاهی و شرایط آب و هوایی مطلوب، محیطی بسیار مناسب برای فرار از شلوغیهای شهری و تجربه آرامش در دل طبیعت به شمار میرود. بازدید از این مکان فرصتی عالی برای کسانی است که به دنبال استراحت در فضای باز و لذت بردن از زیباییهای طبیعی هستند. وجود مسیرهای پیادهروی، هوای خنک و منظرههای چشمنواز، سراب دره شهر را به مقصدی بینظیر برای گردشگران طبیعتدوست تبدیل کرده است.

آدرس سراب دره شهر: ایلام، دره شهر، جاده اصلی دره شهر به سمت کبیرکوه، دامنههای کبیرکوه
آبشار ماربره
آبشار ماربره در دل زاگرس قرار دارد و مناظری بیبدیل خلق میکند که هر بینندهای را مسحور خود میسازد. ماربره از چشمههای کوهستانی جاری میشود و بارشهای فصلی، این آبشار را تغذیه میکنند. در فصل بهار، حجم آب ماربره بسیار زیاد میشود و این مکان فضایی دلنشین و سرشار از حس زندگی را به بازدیدکنندگان هدیه میدهد. با ترکیب موسیقی طبیعی ناشی از جریان آب، آواز پرندگان و نسیم خنک در میان درختان، تجربهای ناب و آرامشبخش برای گردشگران ایجاد میشود که خاطره آن برای همیشه در ذهنها باقی میماند.
آدرس آبشار ماربره: ایلام، ۲۰ کیلومتری شهرستان دره شهر، بین دو روستای کلسفید و ارمو، جاده دره شهر به سمت پل دختر، آبشار ماربره

قلعه زینل
قلعه زینل، نمونهای برجسته از قلعههای نظامی و استراتژیک ساسانی میباشد که با دیوارهای قطور، برجهای مستحکم و طاقهای هلالیاش، جلوهای خاص به این اثر تاریخی بخشیده است. قدمت این قلعه که به دوران ساسانی بازمیگردد، نشاندهنده اهمیت منطقه در آن زمان از نظر دفاعی و استراتژیکی است. معماری قلعه زینل نه تنها به لحاظ استحکام و کارکرد نظامی اهمیت دارد، بلکه از دیدگاه هنری نیز مورد توجه قرار میگیرد؛ زیرا مهندسان و معماران آن دوره توانستهاند با استفاده از فناوریهای محدود زمان خود، ساختاری مستحکم و زیبا ایجاد کنند که تا امروز پابرجا مانده است.

آدرس قلعه زینل: ایلام، شهرستان دره شهر، روستای زینل، قلعه زینل
قلعه پوراشرف
قلعه پوراشرف نیز از دیگر آثار تاریخی برجسته دره شهر است که قدمتش به دوران ساسانیان برمیگردد و همانند قلعه زینل نقش مهمی در حفاظت از منطقه ایفا میکرد. این قلعه نیز دارای معماری خاص و شگفتانگیزی است که توجه هر بازدیدکنندهای را جلب میکند. استفاده از مصالح محلی، چیدمان دقیق فضاها و همچنین استقرار قلعه در نقطهای استراتژیک، گواهی بر هوشمندی و مهارت سازندگان آن است. قلعه پوراشرف علاوه بر ارزش نظامی، ارزش تاریخی و فرهنگی قابل توجهی دارد و بازدید از آن میتواند دریچهای به گذشته پرفراز و نشیب منطقه دره شهر و دوران ساسانیان باشد. علاقهمندان به تاریخ و معماری با بازدید از این قلعه میتوانند بیشتر با سبک زندگی، روشهای دفاعی و نظامی و همچنین هنر معماری دوره ساسانی آشنا شوند.

آدرس قلعه پوراشرف: ایلام، حاشیه شهرستان دره شهر، نزدیکی روستای پوراشرف
موزه مرکزی استان ایلام
موزه مرکزی استان ایلام به عنوان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و تاریخی این منطقه شناخته میشود. این موزه مجموعهای متنوع از آثار باستانشناسی، مردمشناسی، سکهها و مهرهای تاریخی، قرآنهای نفیس و همچنین نمونههایی از هنرهای معاصر را در خود جای داده است. بیش از هشت هزار اثر مختلف در این موزه نگهداری میشود که هرکدام به گونهای نمایانگر تاریخ و فرهنگ غنی ایران اسلامی هستند. بازدید از این موزه فرصتی است تا علاوه بر مشاهده اشیاء تاریخی، با بخشی از داستان شکلگیری تمدن و فرهنگ کشورمان آشنا شویم.
آدرس موزه مرکزی: ایلام، دره شهر، خیابان پاسداران، خیابان امام خمینی، خیابان نیروی هوایی

قلعه هزار در
قلعه هزار در یکی از بناهای تاریخی بسیار مهم دره شهر است که قدمت آن به دوران ساسانیان بازمیگردد. این قلعه که در اصل به عنوان یک دژ نظامی ساخته شده بود، اهداف دفاعی و استراتژیکی را دنبال میکرد. با این حال، طراحی منحصربهفرد و دقیق معماری آن باعث شده تا افزون بر اهمیت تاریخی، جایگاه خاصی در میان متخصصان معماری و گردشگران علاقهمند به آثار باستانی داشته باشد.
ساختار این قلعه به شکل مستطیل بوده و وجود طاقهای هلالی زیبا که در معماری آن به کار رفته، نمایانگر تبحر هنرمندان آن دوران است. قلعه دارای سه طبقه مجزا است که هر یک از آنها با سنگهای تراشیده شده محکم و مستحکم بنا شدهاند. بازدید از قلعه هزار در، فرصتی بینظیر برای آشنایی با روشهای ساخت و معماری دوران ساسانی است که بازدیدکنندگان را به سفری تاریخی در دل زمان میبرد.

آدرس قلعه هزار در: ایلام، شرق شهرستان دره شهر، جنب دبیرستان شریعتی، قلعه هزار در
دژ و آسیاب شیخ مکان
یکی از جاذبههای تاریخی برجسته در دره شهر، دژ و آسیاب شیخ مکان است که قدمت آن به دوران قاجار و اوایل دوره پهلوی بازمیگردد. این دژ را محمدخان پوراشرف ساخته که به عنوان یک مکان نظامی و مسکونی مورد استفاده قرار گرفته است. معماری این بنا بسیار زیبا میباشد و تزئینات آن، به ویژه سنگنوشتهای که در ورودی دژ قرار دارد و اشعاری به خط نستعلیق بر آن نقش بسته است، جذابیت ویژهای برای بازدیدکنندگان دارد. در کنار دژ، آسیاب آبی سنتی وجود دارد که از آب رودخانه شیخ مکان برای آسیاب کردن غلات بهره میبرد. این آسیاب نمادی از فنآوریهای سنتی و اهمیت منابع طبیعی در زندگی مردم گذشته این منطقه است و بازدید از آن، نگاهی عمیقتر به تاریخ اقتصادی و فرهنگی مردم دره شهر فراهم میکند.

آدرس دژ و آسیاب شیخ مکان: استان ایلام، دره شهر، روستای شیخ مکان
پارک منابع طبیعی دره شهر
پارک منابع طبیعی دره شهر با وسعتی قابل توجه و محیطی سرسبز، یکی از مهمترین مناطق تفریحی و گردشگری این شهر به حساب میآید. این پارک با درختان بومی و پوشش گیاهی متنوعی که دارد، فضایی دلپذیر و آرامشبخش فراهم میآورد که مورد استقبال خانوادهها و علاقهمندان به طبیعت قرار گرفته است. امکانات رفاهی مناسب همچون نیمکتها، مسیرهای پیادهروی و فضای بازی کودکان، این پارک را به مکانی ایدهآل برای گذراندن اوقات فراغت تبدیل میکند.
آدرس پارک منابع طبیعی: ایلام، نزدیک مرکز شهر دره شهر
چهارطاقی دره شهر
چهارطاقی دره شهر که به آتشکده چهارطاقی نیز معروف است، یکی از یادگارهای ارزشمند تاریخی این شهرستان به شمار میآید. این بنا نه تنها به دلیل معماری خاص و منحصربهفردش، بلکه به عنوان نمادی از اهمیت آتش و نقش دین زرتشتی در میان مردم آن دوران شناخته میشود. قدمت این آتشکده به بیش از ۱۴۰۰ سال پیش بازمیگردد که نشان از عمق تاریخی و فرهنگی منطقه دارد. ساختار مربعشکل این بنا با ابعاد ۵ در ۵ متر و گنبد قوسیشکل آن، نمایانگر مهارتهای معماری دورههای گذشته است. آتشکده چهارطاقی به طور شگفتانگیزی توانسته در برابر حملات و عوامل طبیعی مقاومت کند و جزء معدود آتشکدههایی باشد که تا امروز سالم باقی مانده است.

آدرس چهارطاقی دره شهر: ایلام، شرق شهرستان دره شهر، روستای سرخآباد، روی تپه تنوره سرخ
تنگه بهرام چوبین
تنگه بهرام چوبین که در فاصله ۱۲ کیلومتری از شهر دره شهر واقع شده، یکی از جاذبههای تاریخی مهم این منطقه است که ارزش فرهنگی و نظامی بالایی دارد. تنگه بهرام چوبین با دیوارهها و ساختمانهای نظامی قدیمی که به دوران ساسانیان بازمیگردد، شهرت یافته است. نام این مکان برگرفته از بهرام چوبین، سردار معروف عصر ساسانی میباشد که در زمان شورش علیه خسرو پرویز، از این تنگه به عنوان مکانی امن برای پناهگرفتن و ایجاد پایگاه نظامی استفاده کرده است. بازدیدکنندگان در این تنگه میتوانند آثار متعددی همچون پلههای باستانی که برای دسترسی به نقاط مختلف تنگه ساخته شدهاند، آب انبارهای سنگی که برای ذخیره آب طراحی شده بودند و قلعههای صخرهای را مشاهده کنند که همگی بیانگر اهمیت استراتژیک و تاریخ غنی این منطقه هستند. این تنگه علاوه بر ارزش تاریخی، جلوههای طبیعی و چشماندازهای خارقالعادهای را نیز به همراه دارد که هر گردشگری را مجذوب خود میسازد.

آدرس تنگه بهرام چوبین: ایلام، ۱۲ کیلومتری دره شهر، نزدیک روستای ارمو
پل گاومیشان
پل گاومیشان یکی از شاهکارهای معماری تاریخی ایران است که روی رودخانه سیمره در منطقه دره شهر قرار دارد. این پل به دلیل طرح مهندسی منحصربهفرد و قدمت بالای خود، نه تنها جاذبهای گردشگری به شمار میآید، بلکه نشاندهنده مهارتهای بینظیر سازندگان دوران قدیم است. طول پل حدود ۱۷۸ متر و عرض آن نزدیک به ۸ متر است که باعث میشود در میان پلهای تاریخی ایران، جایگاه ویژهای داشته باشد. نکته برجسته پل گاومیشان، دهانه اصلی آن است که با عرض ۵۰ متر، بزرگترین دهانه پل در کشور محسوب میشود و همین ویژگی باعث شده است تا پل از نظر مهندسی و زیباییشناسی زبانزد خاص و عام باشد. گردشگران میتوانند با بازدید از این پل، به خوبی تاریخ را در برابر چشم خود مشاهده کنند و احساس نزدیکی با دورانهای گذشته ایران داشته باشند.

آدرس پل گاومیشان: آدرس: ایلام، کیلومتر ۲۰ جاده دره شهر به پل دختر، مرز بین استانهای ایلام و لرستان
غذاهای محلی و سنتی دره شهر
سفر به هر منطقه، فرصتی برای آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم آن بوده و چشیدن طعم غذاهای محلی یکی از مهمترین بخشهای این تجربه است. دره شهر نیز از این قاعده مستثنی نیست و غذاهای خوشمزه و متنوعی دارد که هر کدام دارای طعم و عطر خاص خود هستند. ماش آوو، ترخینه، جِگِروَز، تووله، زیر برنجی، شله، چزِنَک یا چیرَک، کنگر و شیر، سِرو سغدو، ماسوا و کله کنجی تنها بخشی از این تنوع غذایی است. این غذاها را میتوانید در رستورانها و اغذیهفروشیهای شهر پیدا کنید و با امتحان کردن آنها، طعم واقعی سفر به دره شهر را بچشید. پیشنهاد میکنیم در سفر به دره شهر، حتماً حداقل یکی از این غذاهای محلی را امتحان کنید تا خاطرات سفرتان با طعمهای دلپذیر همراه شود.

سخن پایانی
سفر به دره شهر، فرصتی است برای بازدید از جاذبههای طبیعی، فرهنگی و تاریخی که دست به دست هم دادهاند تا این شهر را به نگینی درخشان در استان ایلام تبدیل کنند. هر مسافر با بازدید از این شهر، به طور حتم تجربهای خوشایند و بهیادماندنی را در ذهن خود خواهد داشت. اگر شما هم دوست دارید از شهرهای تاریخی کشورمان ایران بازدید کنید، دره شهر را حتماً در لیست سفر خود قرار دهید. اگر تا به حال به این شهر زیبا سفر کردهاید، تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
سؤالات متداول
ثبت دیدگاه