تخت سلیمان | از افسانه های مرموز باستانی تا میراث جهانی یونسکو

تخت سلیمان | از افسانه های مرموز باستانی تا میراث جهانی یونسکو

آذربایجان غربی ایرانگردی

آیا تا‌کنون به این فکر کرده‌اید که چرا برخی محوطه‌های باستانی، با وجود گذشت هزاران سال، همچنان در فهرست مهم‌ترین مقاصد گردشگری و پژوهشی ایران قرار دارند؟ تخت‌سلیمان یکی از همین مکان‌هاست؛ محوطه‌ای در آذربایجان غربی که لایه‌های متعددی از دوره‌های هخامنشی، اشکانی، ساسانی و ایلخانی را در خود جای داده است. وجود آتشکده معتبر آذرگشنسب، نام‌های تاریخی همچون شیز و گَنجَک (گنزک)، و شکل‌گیری مجموعه پیرامون یک دریاچه طبیعی فعال، اهمیت سیاسی و مذهبی این محل را در ایران باستان نشان می‌دهد. به‌ هر ترتیب برای اینکه بدانید تخت‌ سلیمان دقیقا کجاست، چه پیشینه‌ای دارد و هنگام بازدید از آن، چه بخش‌هایی را نباید از نظر بیندازید، در ادامه مطلب و امید آنکه تا پایانش همراهمان شو

تخت سلیمان کجاست؟

تخت‌ سلیمان یکی از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین محوطه‌های باستانی ایران است که در شمال‌غربی کشور، در استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب قرار گرفته است. این مجموعه تاریخی در 40 تا 45 کیلومتری شمال‌شرق شهر تکاب واقع شده و میان شهرهای ارومیه و همدان قرار دارد، تقریبا 400 کیلومتر غرب تهران فاصله دارد. از طرف دیگر، این مکان در ارتفاع حدود ۲,۲۰۰ متر از سطح دریا بر روی تپه‌ای طبیعی در میان دامنه‌های کوه‌های آتشفشانی قرار دارد و چشم‌اندازی شگرف از دشت و کوه‌های اطراف ارائه می‌دهد.

آدرس تخت‌سلیمان: آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، بخش تخت‌سلیمان، نزدیک روستای تازه‌کند نصرت‌آباد، حدود ۴۵ کیلومتری محور تکاب-زنجان

تخت‌ سلیمان

تاریخچه تخت سلیمان

تخت‌سلیمان یکی از کهن‌ترین و مهم‌ترین مراکز آیینی و حکومتی ایران باستان است که تاریخ آن به هزاره اول قبل از میلاد بازمی‌گردد، هرچند بخش اعظم آثار باقی‌مانده مربوط به دوران ساسانیان (قرن سوم تا هفتم میلادی) است. پیشینه سکونت در این ناحیه حتی قبل از ساتراپ‌های هخامنشی نیز ثبت شده و نشانه‌هایی از دوره‌های ماد، اشکانی و ساسانی در آن دیده می‌شود.

در دوران ساسانی تخت‌سلیمان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز مذهبی زرتشتیان شناخته شد؛ جایی که آتشکده آذرگشنسب، یکی از سه آتش مقدس بزرگ این دین، در آن قرار داشت و نقش محوری در آیین و فرهنگ زمان ایفا می‌کرد. این محوریت مذهبی باعث شد تخت‌سلیمان به یک قطب فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در طول دوره ساسانی تبدیل شود.

تخت‌ سلیمان

در سال ۶۲۳ میلادی (قرن هفتم)، نیروهای بیزانس (روم شرقی) به رهبری هرکلیوس به این مجموعه حمله کردند و بخش‌هایی از آن را ویران ساختند. بااین‌حال، در دوره‌های بعدی به‌خصوص در دوران ایلخانیان (قرن سیزدهم میلادی)، بخشی از بناها بازسازی شد و تغییراتی در ساختار آنها ایجاد گردید. پس از اسلام، کاربری مذهبی تخت‌سلیمان کاهش یافت، اما سکونت در منطقه ادامه یافت تا اینکه به تدریج به یک محوطه تاریخی تبدیل شد. این مجموعه در سال ۱۳۸۲ شمسی (۲۰۰۳ میلادی) در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و امروز به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار تاریخی ایران مورد حفاظت و بازدید گردشگران است.

تخت‌ سلیمان

اسامی تخت سلیمان

آنچه محل اختلاف نیست، نام رایج و کنونی این مکان یعنی «تخت‌سلیمان» است؛ در منابع بین‌المللی نیز ترجمه انگلیسی این نام با عنوان Solomon’s Throne در متون باستان‌شناسی و گردشگری به‌کار می‌رود. بااین‌حال در منابع تاریخی و محلی اسامی دیگری دیده می‌شود که بحث‌برانگیز و شبهه‌ناک است؛ گَنجَک یا گنزک، شیز، ستوریق یا ستروق، سفوریق یا سقوریق و نام ترکی محلی سوغورلو (سوغورلوخ) که در متون محلی و زبان‌های ترکی استان به کار رفته است. این تنوع اسامی بازتاب تغییر زبان‌ها و حکومت‌ها در منطقه، از ایلامیان و اشکانیان تا ساسانیان و ایلخانان است و گاهی منابع لاتین یا یونانی نیز شکل‌هایی مانند «گنزَکا» یا «گادزا» ثبت کرده‌اند. حالا چرا دانستن این اسامی مهم است؟ آشنایی با این معادل‌ها به خواندن تابلوها و مطالعات تاریخی در محل کمک می‌کند و از سردرگمی هنگام تطبیق نام‌ها در راهنماها و نقشه‌ها جلوگیری می‌نماید.

تخت‌ سلیمان

داستان های تخت سلیمان

تخت‌سلیمان نه‌فقط یک اثر تاریخی باستانی، بلکه محل شکل‌گیری داستان‌ها و افسانه‌های کهن است که برای گردشگران کنجکاو درباره فرهنگ و باورهای محلی جذاب خواهد بود. یکی از مشهورترین این روایت‌ها، قلعه و چاهی در نزدیکی سایت به نام «زندان سلیمان» است که گفته می‌شود حضرت سلیمان (ع) در آن هیولاها و موجودات نافرمان را زندانی کرده است. این چاه مخروطی شکل حدود ۱۰۰ متر عمق داشته و در افسانه‌های محلی به‌عنوان محلی وحشتناک و مرموز شناخته می‌شود؛ حتی برخی روایت‌ها می‌گویند در دهانه آن گازهای سمی منتشر می‌شود یا موجودات خطرناکی در آن پنهان مانده‌اند، هرچند اینها بیشتر جزو باورهای فولکلور هستند تا واقعیت‌های علمی که اثبات شده باشد.

تخت‌ سلیمان

در کنار این، دریاچه کنار تخت‌سلیمان نیز در باورهای مردمی جایگاه ویژه‌ای دارد؛ برخی داستان‌ها درباره وجود گنجینه‌ها یا اشیای مقدس در عمق آن نقل می‌کنند، که این افسانه‌ها ریشه در ذهنیت آیینی و تاریخ شفاهی مردم دارد. همچنین گفته می‌شود که سلیمان (ع) این دریاچه را به‌وجود آورده یا بر قدرت آب و آتش آن تسلط داشته است، روایتی که پیوند میان باورها، نمادهای طبیعی و شخصیت‌های مقدس در فرهنگ عامه منطقه را نشان می‌دهد. سوالی دیگر که حالا کدام داستان در گذشته قوی تر و کدامیک اکنون قابل‌باورتر است؟ در گذشته داستان‌های زندان سلیمان غالب بود، اما امروز روایت‌های مرتبط با دریاچه و سنت‌های آیینی منطقه پذیرش بیشتری در میان عموم دارند.

تخت‌ سلیمان

بهترین زمان بازدید از تخت سلیمان

برای بسیاری از گردشگران، بهار و پاییز بهترین فصل‌ها برای بازدید از تخت‌سلیمان هستند، چرا که آب‌وهوا در این دوره‌ها برای گشت‌وگذار در محوطه تاریخی بسیار مطبوع‌تر از سایر زمان‌های سال است. در فصل بهار (اواسط فروردین تا خردادماه)، دما به‌تدریج از هوای سرد زمستانی فاصله می‌گیرد و با رسیدن به ماه‌های اردیبهشت و خرداد، هوای روز نسبتا معتدل با رطوبت کم حاکم می‌شود؛ این شرایط باعث می‌شود که بازدید از این آثار تاریخی، پیاده‌روی در اطراف دریاچه و دیدن مناظر طبیعی آسان و دلپذیر باشد.

تخت‌ سلیمان

در پاییز (مهر تا آبان‌ماه) نیز دمای هوا کاهش یافته و هوای کمتر گرم تابستانی، محیطی مناسب برای گردش و عکاسی فراهم می‌کند. در این فصل، آب‌وهوای معتدل و آفتابی با احتمال بارش محدود به‌خصوص در اوایل پاییز، شرایط خوبی برای کاوش در محوطه‌های آتشکده، دریاچه و حصارهای باستانی مهیا می‌سازد. بر اساس داده‌های آب‌وهوایی، دما در این دوره‌ها (آنچه معمول است) در سطحی قرار دارد که نیازی به تجهیزات خاص برای سرما یا گرما نیست و می‌توانید بدون دغدغه از همه بخش‌های محوطه تاریخی دیدن کنید.

تخت‌ سلیمان

جاهای دیدنی تخت سلیمان

در مجموعه تخت‌سلیمان، عناصر اصلی محوطه به‌صورت منظم در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و تصویر روشنی از ساختار مذهبی و اداری دوران ساسانی ارائه می‌کنند. مهم‌ترین آن‌ها شامل آتشکده آذرگشنسب به‌عنوان مرکز نیایش رسمی، ایوان خسرو به‌عنوان سازه شاخص حکومتی، معبد آناهیتا در محور شرقی، و دریاچه طبیعی با چشمه جوشان در مرکز محوطه است. بخش‌هایی مانند حصار سنگی، راهروها، حمام و سنگ اژدها نیز برای شناخت ترکیب فضایی و لایه‌های تاریخی این مجموعه اهمیت دارند و درک بهتری از کارکردهای مذهبی و نظامی آن فراهم می‌کنند. در بخش‌های بعد، هر کدام از این جاهای دیدنی را جداگانه معرفی می‌کنیم؛ پس همراهمان بمانید.

تخت‌ سلیمان

آتشکده آذرگشنسب تخت سلیمان تکاب

آتشکده آذرگُشنَسب یکی از مهم‌ترین دیدنی‌های مجموعه تاریخی تخت‌سلیمان است که در بخش شمالی دریاچه مرکزی قرار دارد. این بنا در دوران ساسانیان ساخته شد و به‌عنوان یکی از سه آتشگاه بزرگ زرتشتی شناخته می‌شد که آتش آن نمادی از نیایش و پاكی محسوب می‌گردید. این آتشکده یکی از مراکز مذهبی اصلی امپراتوری ساسانی بوده و پادشاهان این دودمان قبل از تاج‌گذاری خود در برابر آتش آن احترام می‌گذاشتند، زیرا آتش نماد نیروی الهی و پیوند شاه با خدایان بود. ساختار آتشکده دارای پلان چهارطاقی با تالار مرکزی است که آتش در آن نگهداری می‌شد و در اطراف آن فضاهایی برای حضور موبدان و زرتشتیان طراحی شده بود. گفته می‌شود در سال ۶۲۴ میلادی این آتشکده در جریان حملات هراکلیوس، امپراتور بیزانس، بخش‌هایی از آن تخریب شد، اما بقایای آن تا امروز قابل مشاهده است.

تخت‌ سلیمان

ایوان خسرو در مجموعه تخت سلیمان

ایوان خسرو یکی از سازه‌های مهم در بخش شمال‌غربی محوطه تاریخی تخت‌سلیمان است که بازدیدکنندگان را با یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های معماری ساسانی در ایران آشنا می‌کند. این ایوان که از آجر و ملات ساروج ساخته شده، در دوران ساسانیان طراحی و سپس در دوره ایلخانی بازسازی و تکمیل شده است. ایوان خسرو در گذشته احتمالا به‌عنوان فضای رسمی برای پذیرش میهمانان مهم و برگزاری مراسم حکومتی مورد استفاده قرار می‌گرفت و با پلان مستطیلی و دهانه وسیع خود، نمونه‌ای واضح از تالارهای سلطنتی آن دوره است. در بسیاری از نوشته‌های تاریخی به نقش این سازه در کنار آتشکده آذرگشنسب اشاره شده، به‌طوری‌که ایوان به محل تجمع‌ها و مراسم مربوط به آیین‌های دولتی و مذهبی نیز مرتبط بوده است.

تخت‌ سلیمان

سنگ اژدها در تخت سلیمان

یکی از جاذبه‌های دیدنی کمتر شناخته‌شده در مجموعه تخت‌سلیمان، سنگی است که به‌نام «سنگ اژدها» معروف است و توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کند. این سنگ در قسمت جنوب‌غربی محوطه قرار دارد و بر اساس روایات محلی و گفته گردشگران، شکلی را تداعی می‌کند که به اژدها شباهت دارد. طول این سنگ حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ متر و ارتفاع آن تقریبا ۱.۵ تا ۲ متر تخمین زده می‌شود که به‌صورت طبیعی در کنار محوطه شکل گرفته و در روایت‌های محلی نمادی از موجودات اسطوره‌ای و قدرت طبیعت تلقی می‌شود.

تخت‌ سلیمان

بومیان منطقه برای این سنگ افسانه‌های جذابی نقل می‌کنند؛ یکی از آنها چنین است که این سنگ در گذشته اژدهایی بوده که توسط سلیمان نبی(ع) سرکوب شده و به سنگ تبدیل گردیده است. اگرچه این داستان‌ها در سنت شفاهی جای دارند، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ساختار سنگ می‌تواند نتیجه فرسایش طبیعی یا مسیر آب‌های قدیمی باشد و ارتباطی با اسطوره ندارد.

حصار تخت سلیمان

حصار پیرامونی تخت‌سلیمان یکی از شاخص‌ترین عناصر معماری مجموعه است؛ دیواری بیضی‌شکل که سکوی مرکزی را احاطه کرده و کارکرد دفاعی و آیینی محوطه در دوره ساسانی را نشان می‌دهد. پلان محوطه روی سکویی طبیعی قرار دارد و محیط این حصار حدود ۱,۱۲۰ تا ۱,۲۱۰ متر اعلام شده است؛ البته شاید برایتان جالب باشد که در متون باستان‌شناسی اشاره به برجک‌های نیم‌دایره‌ای (حدود ۳۸ عدد) و دروازه‌های شاخص شمالی و جنوب‌‌شرقی شده است. مصالح و ویژگی‌های ساختمانی برخلاف برخی روایات عامیانه، ترکیبی از سنگ و آجر پخته است. در واقع، دیوارهای داخلی قسمت مقدس عمدتا از آجرهای با ملات آهک ساخته شده‌اند و در بخش‌هایی بلندی دیواره‌ها تا حدود ۷ متر و ضخامت آنها به حدود ۳.۵ تا ۴ متر می‌رسد؛ بخش خارجی حصار هم با سنگ‌های تراشیده تقویت شده است. بازسازی‌هایی در دوره ایلخانی صورت گرفته اما سردر جنوب‌شرقی یکی از بخش‌های بهتر حفاظت‌شده است.

تخت‌ سلیمان

معبد آناهیتا در تخت سلیمان

معبد آناهیتا یکی دیگر از سازه‌های محوری مجموعه تخت‌سلیمان است که پژوهش‌های باستان‌شناسی آن را به دوره ساسانی (قرون ۶ تا ۷ میلادی) نسبت می‌دهند و آناهیتا «ایزدبانوی آب و باروری» در این مکان نقشی آیینی داشته است. معبد در کنار آتشکده آذرگشنسب و نزدیک دریاچه تخت‌سلیمان قرار دارد و احتمالا برای آیین‌های مرتبط با آب، شست‌وشوی آیینی و پرستشِ نیروهای طبیعی به‌کار می‌رفته است؛ این جایگاه با نقش ویژه خاندان پادشاهی و طبقه جنگاور در عصر ساسانی پیوند خورده است. البته لازم به ذکر است که در برخی منابع، اختلاف‌نظرهای جزئی دیده می‌شود؛ برخی گزارش‌های غیررسمی یا محلی تاریخ‌هایی همچون دوره اشکانی یا پارتی را  برای این معبد مطرح کرده‌اند، اما بررسی پرونده یونسکو و مرجع‌های معتبر داخلی و بین‌المللی، این معبد را عموما ساخته و پرداخته ساسانی می‌دانند.

تخت‌ سلیمان

راهروهای تخت سلیمان

راهروهای تخت‌سلیمان بخش مهم و قابل‌توجهی از این مجموعه باستانی جهانی هستند که نقشی کاربردی و معنوی داشته‌اند. این گذرگاه‌های سرپوشیده و دالان‌مانند، در پیرامون بخش مرکزی محوطه تاریخی، به‌صورت مسیرهای پیوسته‌ای طراحی شده‌اند که گردشگران امروز نیز می‌توانند بخش‌هایی از آن‌ها را مشاهده کنند. این راهروها نه‌تنها جنبه معماری زیبایی دارند، بلکه مهارت مهندسان و معماران باستان در برنامه‌ریزی فضاهای عبوری و آیینی را نشان می‌دهند. شبکه راهروها احتمالا برای هدایت حرکت بازدیدکنندگان یا شرکت‌کنندگان در مراسم مذهبی و اجتماعی طراحی شده بود تا مسیرهای مشخص و سرپوشیده‌ای بین بناهای مختلف مثل آتشکده آذرگشنسب، ایوان‌ها و دیگر فضاهای محوطه ایجاد شود. این دالان‌ها می‌توانسته‌اند به کنترل دسترسی به بخش‌های مقدس، مدیریت حضور زائران و جداسازی طبقات مختلف اجتماعی کمک کنند.

تخت‌ سلیمان

حمام تخت سلیمان

حمام تخت‌سلیمان یکی از بخش‌های جذاب در این مجموعه باستانی در استان آذربایجان غربی است که قدمت آن به اواخر دوره ایلخانی بازمی‌گردد. این حمام در مجاورت دروازه شمالی مجموعه و ورودی دهلیز شرقی قرار دارد و بخشی از سازه‌های معماری عمومی این شهر تاریخی بوده است. این بنا با مصالحی همچون لاشه‌سنگ، آجرهای ساسانی و گچ ساخته شده و بخش‌هایی از آن شامل گرم‌خانه، هشتی ورودی، گربه‌رو، طاقچه‌های دیوار، کانال‌های آب‌رسانی و سیستم فاضلاب بوده است. کف حمام اصلی غالباً سنگ‌فرش بوده و پوشش بنا نیز با طاق آجری تشکیل می‌شده که نمونه‌ای از مهارت ساخت و ساز در دوره‌های میانه تاریخی ایران را نشان می‌دهد. همچنین وجود این سازه‌ها در کنار معابد و کاخ‌ها نشان‌دهنده غنای فرهنگی و کاربردهای چندگانه این مجموعه جهانی است.

تخت‌ سلیمان

دریاچه تخت سلیمان

دریاچه تخت‌سلیمان یکی از عناصر طبیعی و بااهمیت در این مجموعه جهانی در استان آذربایجان غربی است که نقش چشمگیری در شکل‌گیری و استقرار این محوطه تاریخی داشته است. این دریاچه در بخش جنوبی تپه‌ باستانی و در مرکز سکونت‌های قدیمی قرار دارد و از چشمه‌های آب زیرزمینی تغذیه می‌شود. ابعاد تقریبی دریاچه حدود ۸۰ متر عرض و ۱۲۰ متر طول است و عمق متوسط آب آن در حدود ۶۴ متر برآورد شده، هرچند در بخش‌هایی از آن به بیش از ۱۱۲ متر می‌رسد. این وضعیت خاص ابعاد و عمق باعث شده تا دریاچه از دیدگاه طبیعی جاذبه‌ای دیدنی برای گردشگران تلقی شود. در منابع تاریخی و مردم‌نگاری، این دریاچه با روایات محلی و افسانه‌های باستانی نیز همراه است؛ برخی روایت‌ها به نقش آن در اساطیر محلی و اعتقادات مرتبط با دوره‌های پیش از اسلام اشاره دارند، گرچه نباید همه این روایات را به‌عنوان حقایق تاریخی پذیرفت.

تخت‌ سلیمان

جاهای دیدنی اطراف تخت سلیمان

اطراف تخت‌سلیمان چند جاذبه مهم قرار دارد که معمولا در برنامه برخی گردشگران قرار می‌گیرد و شامل مجموعه‌ای از پدیده‌های تاریخی و طبیعی است؛ کوه بلقیس با بقایای آتشکده بر فراز قله، زندان سلیمان به‌عنوان دهانه‌ای طبیعی با پیشینه آیینی در دوره ماد و ساسانی، و زندان برنجه با ساختاری مشابه اما کم‌ترددتر که دسترسی به آن آسان است. در کنار این‌ها، آبشار قینرجه نیز از چشمه‌های گوگردی فعال منطقه تغذیه می‌شود و در فاصله کوتاهی قابل دسترسی است. در ادامه، می‌توانید از میان کوه بلقیس، زندان سلیمان، زندان برنجه و آبشار قینرجه هر کدام را که توجهتان را جلب کرد، مدنظر قرار دهید تا در صورت امکان در کنار تخت‌سلیمان از آن بازدید کنید.

تخت‌ سلیمان

کوه بلقیس

کوه بلقیس یکی از جاذبه‌های طبیعی قابل توجه در شمال‌شرقی تخت‌سلیمان تکاب است که از دید گردشگران طبیعت‌دوست و تاریخ‌پژوهان ارزش زیادی دارد. این کوه در فاصله حدود ۸ کیلومتری از محوطه جهانی تخت‌سلیمان قرار گرفته و بخشی از رشته‌کوه‌های ادامه‌دهنده ارتفاعات شرق دریاچه ارومیه محسوب می‌شود. کوه بلقیس دو قله شاخص دارد که ارتفاع آن‌ها در منابع مختلف بین ۳,۲۰۰ تا حدود ۳,۶۵۵ متر ذکر شده است، که این تفاوت‌ها به‌دلیل شیب و نقشه‌برداری‌های گوناگون گریزناپذیر به‌نظر می‌رسد. قله جنوبی این کوه محل قرارگیری قلعه تاریخی تخت بلقیس است؛ قلعه‌ای سنگی و مدور که احتمالا در دوران پیش از اسلام و ساسانی به‌عنوان برج دیده‌بانی و پایگاه نگهبانی منطقه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این منطقه با وجود چشمه‌ها، پوشش گیاهی کوهستانی و مناظر چشم‌نواز دره‌ها، برای کوهنوردان و علاقه‌مندان به پیاده‌روی‌های کوهستانی جذاب است.

آدرس کوه بلقیس: استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، بخش تخت‌سلیمان، حدود ۸ کیلومتر در جهت شمال‌شرقی محوطه تاریخی و جهانی تخت‌سلیمان

کوه بلقیس

زندان سلیمان

زندان سلیمان یکی از برجسته‌ترین جاذبه‌های طبیعی و تاریخی اطراف تخت‌سلیمان است که هر دو جنبه زمین‌شناسی و افسانه‌ای را با هم دارد. این پدیده طبیعی در حدود ۳ کیلومتر غرب محوطه تاریخی تخت‌سلیمان قرار دارد و به شکل یک تپه مخروطی عظیم برجسته در چشم‌انداز منطقه دیده می‌شود. این تپه مخروطی در واقع یک کوه میان‌تهی با دهانه‌ای عمیق است که ارتفاع آن حدود ۹۷ تا ۱۰۷ متر از سطح زمین اطراف و دهانه مرکزی آن تا ۸۰ متر عمق دارد، بطوریکه قطر دهانه آن تقریبا ۶۵ متر عنوان شده است.

تخت‌ سلیمان

نام «زندان سلیمان» از افسانه‌های محلی گرفته شده است؛ مردم منطقه بر این باور بوده‌اند که حضرت سلیمان (ع) درون این گودال، دیوها یا نیروهای ماورایی را زندانی می‌کرده است، هرچند هیچ مدرک تاریخی قابل تایید درباره اجرای چنین عملی وجود ندارد. باستان‌شناسان آثار معماری و بقایای معابد و سازه‌های مقدس متعلق به هزاره اول قبل از میلاد یا اوایل دوران تاریخی را در اطراف این مخروط یافته‌اند که نشان می‌دهد این مکان پیش از دوره ساسانیان نیز اهمیت دینی داشته است.

آدرس زندان سلیمان: استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، بخش تخت‌سلیمان، حدود ۳ کیلومتری غرب محوطه تاریخی و جهانی تخت‌سلیمان

تخت‌ سلیمان

زندان برنجه

زندان برنجه یکی از جاذبه‌های طبیعی دیدنی و کمتر شناخته‌شده در اطراف تخت‌سلیمان است که برای گردشگران کنجکاو ارزش بازدید دارد. این پدیده در استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، دهستان چمن، جنوب روستای برنجه (برنجک) واقع شده و حدود ۲۸ کیلومتر شمال شهر تکاب فاصله دارد. برخلاف نامش، زندان برنجه نه یک ساختار محصور انسانی است و نه زندانی واقعی؛ بلکه یک گودال عظیم طبیعی با منشا چشمه آهک‌ساز و زمین‌شناسی خاص است که در دامنه کوه معروف به «طویله سلیمان» قرار گرفته است.

زندان برنجه

دهانه این چاله به شکل بیضی گسترده است و قطر آن در بخش بزرگ حدود ۱۰۰ متر و در بخش کوچک حدود ۵۰ متر عنوان شده است، و عمق این گودال به حدود ۷۰ متر می‌رسد. در کف این سازه، آب سرد و عمیقی جمع شده است که به لحاظ زمین‌شناسی و زیست‌محیطی برای بازدیدکنندگان جذاب است، هرچند پایین رفتن به داخل آن بدون تجهیزات تخصصی غارنوردی یا کوهنوردی توصیه نمی‌شود. نام «زندان برنجه» از روایت‌ها و افسانه‌های محلی برگرفته شده که درباره کاربرد این چاله به‌عنوان مکانی برای تنبیه یا انداختن مخالفان و جرایم در گذشته سخن می‌گویند، اگرچه مستندات تاریخی قابل اتکایی برای این ادعا وجود ندارد. مسیر دسترسی به زندان برنجه از روستای برنجه و جاده‌های منتهی به این منطقه قابل پیمایش است.

آدرس زندان برنجه: استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، بخش تخت‌سلیمان، دهستان چمن، جنوب روستای برنجه (برنجک)، حدود ۲۸ کیلومتر در شمال شهر تکاب

زندان برنجه

آبشار قینرجه

آبشار قینرجه یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی استان آذربایجان غربی و از دیدنی‌های برجسته اطراف تخت‌سلیمان تکاب است. این آبشار در روستای قینرجه واقع شده و در دامنه‌‌های غربی کوه بلقیس قرار دارد، حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلومتر شمال شهرستان تکاب از مرکز شهر تکاب فاصله دارد. این آبشار فصلی است و در فصول پرآب (به‌ویژه بهار) با جریان پرقدرت و منظره‌ای چشم‌نواز می‌ریزد، اما در گرم‌ترین زمان‌ها ممکن است جریان آن کاهش یابد یا برای مصارف کشاورزی هدایت شود.  اطراف آبشار را چشمه‌های معدنی آبگرم فرا گرفته‌اند که به‌دلیل خواص درمانی مورد توجه گردشگران قرار دارند و برخی از آن‌ها تا دمای حدود ۴۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسند. منطقه قینرجه یک منطقه ییلاقی کوهستانی با چشم‌اندازهای متنوع است که در سال ۱۳۹۹ شمسی به فهرست آثار طبیعی کشور ثبت شده است. مسیر دسترسی به آبشار از جاده‌های روستایی قابل پیمایش بوده و با پیاده‌روی کوتاه به محل آبشار می‌رسید.

آدرس آبشار قینرجه: استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، بخش تخت‌سلیمان، دهستان چمن، در نزدیکی روستای قینرجه، در دامنه غربی کوه بلقیس

آبشار قینرجه

سخن پایانی

تخت‌سلیمان در پایان این مسیر آشنایی، تصویری روشن از یکی از مهم‌ترین محوطه‌های تاریخی ایران را پیش چشم شما می‌گذارد؛ جایی که لایه‌های متوالی معماری ساسانی و ایلخانی، همراه با یک دریاچه زنده و افسانه‌های کهن، هویت این سرزمین را کامل می‌کنند. اگر به این منطقه سفر کنید، خواهید دید که هر بخش از این مجموعه، از آتشکده آذرگشنسب تا ایوان خسرو و سازه‌های پیرامونی آن در کنار هم روایتی پیوسته از قدرت، آیین و زندگی گذشته را بازگو می‌کنند. همین پیوستگی است که تخت‌سلیمان را فراتر از یک محوطه تاریخی معمولی قرار می‌دهد و آن را به یکی از ارزشمندترین مقاصد فرهنگی ایران بدل می‌سازد. در پایان، اگر این مطالب توانست تصویر دقیق‌تری از تخت‌سلیمان به شما بدهد، نظرتان را برای ما بنویسید تا هم به تکمیل این راهنما کمک کنید و هم به گردشگران بعدی برنامه‌ای منسجم‌تر و مسیر روشن‌تری بدهید.

سوالات متداول

تخت‌سلیمان در استان آذربایجان غربی و ۴۰ تا ۴۵ کیلومتری شمال‌شرق تکاب، کنار روستای تازه‌کند نصرت‌آباد قرار دارد و بر تپه‌ای طبیعی در ارتفاع ۲,۲۰۰ متر میان کوه‌های آتشفشانی واقع شده است.

تخت‌سلیمان در منابع تاریخی با نام‌هایی مانند گَنجَک (گنزک)، شیز، ستوریق/سفوریق و در زبان محلی سوغورلو شناخته می‌شود که بازتاب تغییر زبان‌ها و حکومت‌های مختلف در منطقه است.

بهار و پاییز بهترین زمان بازدید هستند، زیرا هوا در این فصل‌ها معتدل و مناسب پیاده‌روی و گشت‌وگذار در محوطه تاریخی است.

مهم‌ترین دیدنی‌های تخت‌سلیمان شامل آتشکده آذرگشنسب، ایوان خسرو، معبد آناهیتا، دریاچه مرکزی و بخش‌هایی مانند حصار، راهروها، حمام و سنگ اژدها است که ساختار مذهبی و معماری ساسانی را نشان می‌دهند.

دریاچه تخت‌سلیمان از چشمه‌های زیرزمینی تغذیه می‌شود، عمقی بیش از ۱۱۰ متر دارد و به‌دلیل شکل‌گیری طبیعی و افسانه‌های محلی پیرامون آن، یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این محوطه تاریخی است.

زندان سلیمان یک تپه مخروطی میان‌تهی با دهانه‌ای عمیق و ظاهر کاملا طبیعی است که در ۳ کیلومتری غرب تخت‌سلیمان قرار دارد و به‌دلیل افسانه‌های محلی درباره زندانی‌کردن دیوها، شهرت یافته است.

ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.

با درج نظر امتیاز کسب کنید