
باغ پرندگان اصفهان | فضایی زیبا و متفاوت برای تفریح خانواده ها
اگر در سفر خود به اصفهان جویای مکانی متفاوت و آرام برای فرار از روزمرگیهای خستهکننده زندگی شهری هستید، باغ پرندگان اصفهان میتواند یکی از بهترین مقاصد در دسترس باشد. این باغ که در لابهلای فضای سرسبز ناژوان جای گرفته، منزلگاه صدها پرنده از گوشهوکنار ایران و جهان است و تجربهای تازه از تماشای طبیعت زنده را پیش رویتان قرار میدهد. توجه داشته باشید که نهتنها علاقهمندان به حیات وحش، بلکه خانوادهها، کودکان و حتی گردشگران خارجی هم این مکان را یکی از جاذبههای خاص شهر اصفهان میدانند. در ادامه، به بررسی بخشهای مختلف این باغ و پرندگان متنوع آن، تاریخچه، امکانات پژوهشی و تفریحی، زمان و هزینه بازدید باغ پرندگان خواهیم پرداخت تا با آمادگی کامل برای این گردش یا سفر آماده شوید.
معرفی باغ پرندگان اصفهان
باغ پرندگان اصفهان، واقع در مجموعه تفریحی ناژوان و در حاشیه زایندهرود، یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری این شهر تاریخی بهشمار میرود؛ همان شهری که با شعار «اصفهان نصف جهان»، کنایه بر باقی جهان میزند. این باغ در مردادماه سال ۱۳۷۵ شمسی توسط شهرداری اصفهان افتتاح شد و از آن زمان تاکنون، بهعنوان مکانی برای آشنایی با گونههای متنوع پرندگان و همچنین پژوهشهای علمی در زمینه پرندهشناسی مورد استفاده قرار گرفته است. مساحت کل باغ پرندگان حدود ۵۵٬۰۰۰ متر مربع برآورد شده است که از این میزان، ۱۷٬۰۰۰ متر مربع به فضای محصور با توری اختصاص یافته و بر روی ۱۱ ستون فلزی با ارتفاع حداکثر ۲۲ متر قرار دارد. باغ پرندگان اصفهان میزبان بیش از ۵٬۰۰۰ پرنده از ۱۳۰ گونه مختلف است که از مناطق گوناگون جهان یا به تعبیر دیگر از اقیانوسیه گرفته تا آفریقا و شرق آسیا، گردآوری شدهاند.

بخش های مختلف باغ پرندگان
باغ پرندگان اصفهان، با فضای محصور و توری مخصوص به مساحت حدود ۱۷ هزار متر مربع، یکی از بزرگترین و متنوعترین زیستگاههای مصنوعی پرندگان در کشور بهشمار میرود. این باغ، با بهرهگیری از طراحیهای متناسب با زیستگاههای طبیعی، شرایط مناسبی برای نگهداری بیش از ۵,۰۰۰ پرنده مختلف فراهم آورده است. بخشهای مختلف این مجموعه شامل برکهها، قفسهای شیشهای و فلزی، صخرهها، فضای سبز و بخشهای تخصصی و پژوهشی است. هر یک از این بخشها با هدف تامین نیازهای زیستی گونههای مختلف پرندگان و تحقیقات میدانی طراحی شدهاند. چنانچه علاوهبر جنبههای تفریحی، باغ پرندگان اصفهان نقش مهمی در زمینههای پژوهشی و آموزشی ایفا میکند و بستری مناسب برای مطالعات علمی در حوزه پرندهشناسی فراهم میسازد. برای آشنایی بیشتر با هر بخش، از قفسهای شیشهای و فلزی گرفته تا فضاهای تخصصی و پژوهشی، ادامه مطلب را از دست ندهید.

قفس های شیشهای
قفسهای شیشهای در باغ پرندگان اصفهان، در واقع فضاهایی گلخانهای هستند که برای نگهداری پرندگانی طراحی شدهاند که با آبوهوای خشک اصفهان سازگاری ندارند. این قفسها با تجهیزاتی مانند سیستم تهویه، شوفاژ و کولر، شرایط زیستمحیطی مناسبی برای آن دسته از پرندگانی فراهم میکنند که از مناطق گرمسیری و مرطوب به این باغ آورده شدهاند. در این بخش، گونههایی مانند طوطیها، مرغعشقها، توکانها و مکائوها نگهداری میشوند. این قفسها در ضلع جنوبی باغ قرار دارند و با طراحی خاص خود، محیطی شبیه به زیستگاه طبیعی این پرندگان را ایجاد کردهاند. کوتاه آنکه با بازدید از این بخش، فرصتی ارزشمند برای مشاهده نزدیک و دقیقتر این پرندگان زیبا و آشنایی هرچه بیشتر با ویژگیهای رفتاری و زیستی آنها بهدست میآورید.

قفس های فلزی
در بخش قفسهای فلزی باغ پرندگان اصفهان، پرندگان شکاری نظیر عقاب، جغد، شاهین و کرکس سیاه نگهداری میشوند. این پرندگان بهدلیل رفتار شکارچیانه و تو گویی ستیزهجو نمیتوانند در فضای باز باغ رها شوند، زیرا ممکن است به سایر پرندگان آسیب برسانند. قفسهای فلزی با طراحیهایی شامل صخرهها و کوهستانهای مصنوعی، محیط زیست طبیعی این پرندگان را شبیهسازی میکنند تا شرایط زندگی مناسبی برای آنها فراهم شود؛ لازم به ذکر است که این شبیهسازی از این حیث حائز اهمیت است که پرندگان حس میکنند در زیستبوم واقعی خود زندگی میکنند. این بخش از باغ نیز مکان مناسبی برای مشاهده نزدیک پرندگان شکاری فراهم میآورد که در طبیعت مخصوصا سطح شهر کمتر قابل مشاهده هستند.

فضای سبز
بخش فضای سبز باغ پرندگان اصفهان، با مساحتی بالغ بر ۱۷٬۰۰۰ متر مربع، محیطی نزدیک به زیستبوم اصلی پرندگان فراهم کرده است. این فضا با درختان متنوع و پوشش گیاهی سرسبز، زیستگاهی مناسب برای پرندگانی مانند طاووسها و قرقاولها است که آزادانه در آن پرسه میزنند. طراحی این بخش به گونهای است که هم نیازهای زیستی پرندگان را پاسخ میدهد و هم فضایی پویا و فرحبخش برای گردشگران ایجاد میکند. وجود آلاچیقها، مسیرهای پیادهروی و نقاط استراحت در این فضا، تجربهای باب میل از طبیعت را برای بازدیدکنندگان به ارمغان میآورد. لازم به ذکر است که نزدیکی این فضای سبز به برکهها و سایر بخشهای باغ، امکان مشاهده رفتارهای طبیعی پرندگان در زیستگاههای مختلف را فراهم میکند.

برکه ها
در باغ پرندگان اصفهان، چهار برکه با اندازههای متفاوت تعبیه شدهاند که زیستگاهی مناسب برای پرندگان آبچر فراهم میکنند. بزرگترین این برکهها در مرکز باغ قرار دارد و محل زندگی گونههایی مانند اردک، فلامینگو، پلیکان و قو است. این برکهها صرفنظر از آنکه بهعنوان محیطی طبیعی برای پرندگان در نظر گرفته شدهاند، محلی جذاب برای بازدیدکنندگان نیز محسوب میشوند. جالب آنکه، برکهها با طراحی منطبق بر زیستگاههای طبیعی، امکان مشاهده رفتارهای طبیعی پرندگان آبچر را برای بازدیدکنندگان فراهم میکنند. مهمتر آنکه، این فضاها نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی و آموزش عمومی درباره گونههای مختلف پرندگان دارند.

بخش صخرهای
بخش صخرهای باغ پرندگان اصفهان در ضلع شرقی مجموعه قرار دارد و بهمنظور شبیهسازی زیستگاههای طبیعی پرندگان کوهستانی و بیابانی طراحی شده است. در این بخش، با استفاده از صخرههای مصنوعی و گیاهان بومی مناطق سنگلاخی، محیطی فراهم شده که پرندگانی مانند کبک، تیهو و بلدرچین بتوانند در شرایطی مشابه زیستگاههای اصلی خود زندگی کنند. وجود چنین بخشی در باغ پرندگان اصفهان، تلاش مسئولین ذیربط را برای ایجاد محیطهای زیستی متنوع و آموزشی برای علاقهمندان به حیات وحش بهخصوص پرندگان را نشان میدهد.

بخش های تخصصی و پژوهشی
اکنون بهتر است تا با این حقیقت روبرو شوید که باغ پرندگان اصفهان تنها یک جاذبه تفریحی نیست؛ چنانچه از این مکان بهعنوان یک مرکز علمی و پژوهشی نیز یاد میشود. در این مجموعه، بخشهای تخصصی متعددی برای مطالعه و نگهداری پرندگان مختلف در نظر گرفته شده است. این بخشها شامل واحدهای تکثیر، تغذیه، کلینیک و بهداشت، قرنطینه و تاکسیدرمی میشوند. در واحد تکثیر، شرایط مناسب برای تخمگذاری و جوجهآوری پرندگان فراهم شده است. در بخش تغذیه، برنامههای غذایی متناسب با نیازهای هر گونه پرنده تنظیم میشود. واحد کلینیک و بهداشت به درمان و مراقبت از پرندگان بیمار اختصاص دارد. در بخش قرنطینه، پرندگان جدید قبل از ورود به سایر بخشها، مورد بررسی و آزمایش قرار میگیرند. بخش تاکسیدرمی نیز به نگهداری و نمایش نمونههای تاکسیدرمیشده اختصاص یافته است.
کوتاه آنکه، این واحدها به پژوهشگران و علاقهمندان به مطالعه پرندگان، امکانات و اطلاعات ارزشمندی ارائه میدهند و ما هم به قصد انجام وظیفه در ادامه بهطور دقیقتری به هر یک از این بخشها خواهیم پرداخت.

بخش تکثیر
بخش تکثیرِ باغ پرندگان اصفهان، محیطی تخصصی برای پرورش و افزایش جمعیت گونههای مختلف پرندگان است. در این بخش، شرایط زیستی مشابه با زیستگاههای طبیعی پرندگان فراهم شده تا فرآیند تخمگذاری و جوجهآوری بهصورت طبیعی طی شود. جوجههای متولدشده تا رسیدن به سن مناسب در این بخش نگهداری میشوند و پس از آن به سایر بخشهای باغ منتقل میگردند. باید توجه داشت که این اقدام فقط به حفظ و افزایش جمعیت پرندگان کمک نمیکند، بلکه نقش مهمی در حفاظت از گونههای نادر و در معرض خطر انقراض ایفا مینماید. خوشبختانه بر اساس گزارشهای بهدست آمده، طی سالهای اخیر بیش از ۶۰۰ قطعه پرنده نادر، از جمله طاووس، قرقاول گوشدار قهوهای و قرقاول تراگوپان، در این بخش فرآیند تکثیر را پیمودهاند.

بخش تغذیه
بخش تغذیه باغ پرندگان، مسئول تامین نیازهای غذایی متنوع بیش از ۵٬۰۰۰ پرنده از ۱۳۰ گونه مختلف است. با توجه به تنوع رژیمهای غذایی پرندگان—از دانهخوار و میوهخوار تا گوشتخوار و همهچیزخوار—این بخش با بهرهگیری مستمر از جداول استاندارد نیازهای غذایی (NRC) جیرههای متناسب با هر گونه را با دقت لازم تهیه میکند. با التفات به این که جداول مذکور مطابق با آخرین یافتههای علمی تدوین شدهاند، میتوان با اطمینانخاطر اذعان داشت که این چنین رژیمهای غذایی سلامت و رشد بهینه پرندگان را تضمین میکنند. تغذیه صحیح علاوهبر آنکه در حفظ سلامت پرندگان نقشی کلیدی دارد، در موفقیت فرآیندهای تکثیر و پیشگیری از بیماریها نیز موثر واقع میشود.

بخش کلینیک و بهداشت
در باغ پرندگان اصفهان، واحد کلینیک و بهداشت نقش اساسی در حفظ سلامت بیش از چند هزار پرنده از صد و چند گونه مختلف ایفا میکند. این بخش با بهرهگیری از دامپزشکان متخصص، متعهد به پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریها را شده است. چنانچه واکسیناسیون ماهانه پرندگان علیه بیماری نیوکاسل از جمله اقدامات مهم این واحد است. در زمان واکسیناسیون، تمامی برکههای آب تخلیه و ورودیهای آب بسته میشوند تا از شیوع و انتقال بیماری جلوگیری شود. همچنین، ضدعفونی منظم بخشهای مختلف باغ از وظایف محوله به این واحد است.

بخش قرنطینه
با توجه به وجود بخش کلینیک و بهداشت، شاید چندان دور از ذهن نباشد که در باغ پرندگان اصفهان، بخشی به نام «قرنطینه» برای حفظ سلامت پرندگان و جلوگیری از انتقال بیماریها اختصاص یافته است. پرندگانی که بهتازگی به مجموعه افزوده میشوند—چه از طریق خریداری، چه از طریق اهدای علاقهمندان—ابتدا به این بخش منتقل میشوند.
در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۴ روزه، این پرندگان تحت نظارت دامپزشکان ماهر و مجرب این مجموعه قرار گرفته و آزمایشهای لازم بر روی آنها انجام میگیرد تا از سلامت کامل آنها اطمینان حاصل شود. پس از تایید سلامت، پرندگان به زیستگاههای مربوطه خود در باغ منتقل میشوند. این فرآیند صرفنظر از آنکه از شیوع احتمالی بیماریها در میان پرندگان جلوگیری میکند، به بازدیدکنندگان این اطمینان را میدهد که محیط باغ از نظر بهداشتی در وضعیت مطلوبی قرار دارد. در واقع بخش قرنطینه نقش مهمی در حفظ تعادل اکولوژیکی و سلامت کلی مجموعه ایفا میکند.

بخش تاکسیدرمی
حال که با سایر بخشهای باغ پرندگان اصفهان آشنا شدید، بهتر است تا این را هم بدانید که واحد تاکسیدرمی بهعنوان یکی از بخشهای تخصصی و پژوهشی، نقش مهمی در حفظ و نگهداری پیکر پرندگان تلفشده ایفا میکند. در این بخش، پس از پوستکنی و چربیزدایی لاشه پرندگان، قالبی متناسب با اندازه بدن آنها تهیه میشود و پوست پرنده بر روی این قالب قرار میگیرد. این فرآیند با استفاده از مواد نگهدارنده خاص انجام میشود تا شکل و ظاهر طبیعی پرنده حفظ شود. نمونههای تاکسیدرمیشده در این واحد، افزونبر استفاده در نمایشگاههای آموزشی و پژوهشی، بهعنوان منابعی برای مطالعه و آموزش در زمینه پرندگان مورد بهرهبرداری قرار میگیرند.

چه پرندگانی در باغ پرندگان اصفهان هستند
بارها به طرق مختلف اشاره شد که باغ پرندگان اصفهان، میزبان بیش از ۵٬۰۰۰ پرنده از ۱۳۰ گونه متنوع است و اکنون وقت آن رسیده تا به گونههای مختلف پرندگانی بپردازیم که در این باغ نگهداری میشوند. در بخش برکهها، پرندگان آبچری مانند فلامینگو، پلیکان، قو و انواع اردکها از جمله اردک ماندارین سفید، آنقوت، خوتکا و گیلار زندگی میکنند. بخش صخرهای محل زیست و نگهداری پرندگان کوهستانی نظیر کبک، تیهو و بلدرچین است. در فضای سبز، پرندگانی مانند طاووس و قرقاول آزادانه حرکت میکنند. قفسهای فلزی برای پرندگان شکاری مانند عقاب، شاهین، جغد و کرکسهای سیاه طراحی شدهاند تا ایمنی سایر پرندگان حفظ شود. همچنین، گونههایی از قبیل غاز پیشانیسفید کوچک، غاز خاکستری، درنا، لکلک، شترمرغ و طوطیها نیز در این باغ نگهداری میشوند.

تاریخچه باغ پرندگان اصفهان
باغ پرندگان شهر اصفهان، یکی از نخستین و بزرگترین مراکز نگهداری و نمایش پرندگان در ایران، در مردادماه سال ۱۳۷۵ شمسی با حضور رئیسجمهور وقت، اکبر هاشمی رفسنجانی، افتتاح شد. این مجموعه با هزینهای بالغ بر سه میلیارد ریال توسط شهرداری اصفهان در منطقه ناژوان، در حاشیه شمالی زایندهرود، احداث گردید. این مجموعه از همان ابتدای امر، درست در مکان کنونی واقع شده بود و هنوز هم دایر است و شایان ذکر است که طی مدتزمان کوتاهی توجه بازدیدکنندگان زیادی از سراسر اصفهان و ایران را جلب کرد. هدف از احداث این باغ، ایجاد فضایی برای نگهداری، نمایش و حفاظت از گونههای مختلف پرندگان از ایران و سایر نقاط جهان بوده است.

اگرچه شاید چندین بار به تعداد پرندگانی که در این باغ زندگی میکنند، اشاره شده است، ولی بهتر است تا این را نیز بدانید که بسیاری از این پرندگان از کشورهای مختلفی مانند استرالیا، اندونزی، چین و تانزانیا گردآوری شدهاند. باغ پرندگان اصفهان با طراحی زیستگاههای متنوع، شرایط زیستی مناسبی برای پرندگان فراهم کرده است. از جمله این زیستگاهها میتوان به برکهها برای پرندگان آبزی یا آبچر، قفسهای شیشهای برای گونههای حساس به آبوهوای سرد، قفسهای فلزی برای پرندگان شکاری، صخرهها برای پرندگان بیابانی و فضای سبز برای پرندگان جنگلی اشاره کرد.

تفریحات باغ پرندگان اصفهان
در باغ پرندگان شهر اصفهان، زیستگاههای متنوعی برای پرندگان فراهم شده است که شامل برکهها، قفسهای شیشهای، قفسهای فلزی، فضاهای سبز، بخش صخرهای و بخشهای تخصصی و پژوهشی میشود. برکههای باغ، محل زندگی پرندگان آبزی مانند فلامینگو، پلیکان و قو هستند. قفسهای شیشهای برای پرندگانی با نیازهای خاص زیستی طراحی شدهاند، در حالی که قفسهای فلزی محل زیست پرندگان شکاری مانند عقاب و شاهین هستند. فضاهای سبز باغ، محل استقرار پرندگانی مانند طاووس و قرقاول است و بخش صخرهای برای پرندگان کوهستانی مانند کبک و تیهو در نظر گرفته شده است. ضمن اینکه شما میتوانید از امکانات آموزشی و پژوهشی باغ بهرهمند شوید. بخشهای تخصصی مانند واحد تکثیر، تغذیه، کلینیک و بهداشت، قرنطینه و تاکسیدرمی، نقش مهمی در نگهداری و مراقبت از پرندگان ایفا میکنند. بنابراین، تفریح و تحقیق در باغ پرندگان اصفهان دو روی یک سکهاند، چونکه تمامی این موارد را میتوان بهعنوان تفریح و تحقیق در نظر گرفت.

هزینه و زمان پیشنهادی بازدید از باغ پرندگان اصفهان
هزینه ورودی باغ پرندگان اصفهان برای عموم افراد در سال ۱۴۰۳، ۴۷٬۳۰۰ تومان تعیین شده است. لازم به ذکر است که این مبلغ ممکن است در روزهای تعطیل یا ایام خاص تغییر کند. مدت زمان پیشنهادی برای بازدید از باغ پرندگان اصفهان بین ۱ تا ۳ ساعت است؛ هرچند که این مدتزمان به میزان علاقهمندی بازدیدکنندگان به مشاهده گونههای مختلف پرندگان و گشتوگذار در فضای سبز و آرام باغ بستگی دارد. ساعات کاری باغ پرندگان اصفهان در نیمه اول سال از ساعت ۸:۰۰ صبح تا ۱۹:۰۰ عصر یا شب و در نیمه دوم سال از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۱۶:۳۰ عصر است. پر واضح است که این تغییرات فصلی بهدلیل تغییرات در تاریکی هوا و شرایط جوی صورت میگیرد.
ضمنا توصیه میشود تا قبل از بازدید از این باغ پرندگان که برای کسب اطلاعات دقیقتر و بهروزتر، از طریق منابع رسمی یا تماس با مجموعه، از وضعیت ساعات کاری و هزینههای آن مطلع شوید.

فصل مناسب برای سفر به باغ پرندگان اصفهان چه زمانی است؟
بهترین زمان برای بازدید از باغ پرندگان اصفهان، فصول بهار و پاییز است. در این فصول، دمای هوا معتدل و مطلوب است و پرندگان در حالت فعالیت بیشتری قرار دارند که برای مشاهده آنها از نزدیک ایدهآل مینماید. همچنین، باغ در این فصول به اوج زیبایی خود میرسد و مناظر طبیعی شگفتانگیزی با شکوفهها و رنگهای پاییزی به نمایش گذاشته میشود. ضمن اینکه، در روزهای تعطیل و جمعهها نیز میتوانید از این باغ بهطور کامل بازدید کنید. برای تجربهای به یادماندنی، توصیه میشود صبح زود یا عصر به باغ پرندگان مراجعه کنید.

جاهای دیدنی نزدیک به باغ پرندگان اصفهان
اگر خاطرتان باشد، باغ پرندگان اصفهان در مجموعه تفریحی ناژوان واقع شده است که بهعنوان یکی از بزرگترین و متنوعترین پارکهای جنگلی در سطح کشور شناخته میشود. این پارک در غرب اصفهان و در حاشیه زایندهرود قرار دارد و از آن بهعنوان ریه تنفسی شهر اصفهان یاد میشود. در نزدیکی باغ پرندگان، جاذبههای گردشگری متعددی وجود دارد که میتوانند تجربهای کامل از طبیعت و تفریح را برای بازدیدکنندگان فراهم کنند. از جمله این جاذبهها میتوان به تلهسیژ ناژوان اشاره کرد که از ایستگاه دوم آن، که در کنار باغ پرندگان قرار دارد، میتوان از مناظر زیبای پارک جنگلی ناژوان لذت برد.

از طرف دیگر، آکواریوم اصفهان، اولین تونل آکواریوم ایران، در این مجموعه واقع شده است و با بیش از 300 گونه از ماهیهای پنج قاره جهان، یکی از متفاوتترین جاذبههای گردشگری اصفهان بهشمار میرود. باغ موزه پروانهها نیز در پارک ناژوان قرار دارد و با مساحت 2,000 متر مربع و نمایش حدود 2,200 پروانه اتالهشده در 48 قاب، تجربهای منحصربهفرد از دنیای پروانهها را برای بازدیدکنندگان به ارمغان میآورد. کوتاه آنکه با گشتوگذاری نهچندان مفصل در اطراف باغ پرندگان اصفهان، میتوانید از تنوع فرهنگی و طبیعی این منطقه بهرهمند شوید.

سخن پایانی
در پایان این سفر کوتاه به دل یکی از متفاوتترین جاذبههای گردشگری اصفهان، بد نیست تا از خود بپرسید: چند بار در زندگی فرصت یافتهاید در فضایی آرام قدم بزنید و از چند قدمی پرندگانی مانند شترمرغ، فلامینگو، طاووس، قناری، مرغعشق و طوطیهای رنگارنگ را تماشا کرده یا صدای آوازشان را بشنوید؟ آیا تماشای پرندگانی شکاری چون عقاب و شاهین از پشت قفس برایتان جذاب است؟ پاسختان هر چه باشد، آنچه مبرهن است، باغ پرندگان اصفهان نهفقط مکانی برای تماشا، که مجالی برای ایستادن، تامل و آشتی دوباره با طبیعت و حیاتوحش است؛ آن هم درست در دل شهری پرهیاهو که دعوی نصف جهان بودن را دارد.
پس اگر هنوز این مکان را در برنامه سفر خود نگنجاندهاید، شاید وقت آن رسیده که با چشمهایی شسته و نگاهی تازه به تجربهای متفاوت در دل اصفهان فکر کنید. و اگر پیشتر از این باغ دیدن کردهاید، خوشحال میشویم نظر شما را در این باره بدانیم. کدام بخش برایتان جذابتر بود؟ تجربه خود را همینجا با دیگر کاربران پته به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر میدهید.